tôi đã nhìn thấy trong trò múa rối
(tùy bút)
Ở Thụy sĩ, tháng 11 s\lfra, một cô gái Thụy sĩ, người đã dịch những bài hát của tôi ra tiếng Đức cho buổi trình diễn ở Bern, khi được hỏi về cảm tưởng của cô khi nghe những bài hát mà tôi đã nhờ cô dịch, cô trả lời: Mọi điều khá khó hiểu đối với tôi và chắc chắn đối với nhiều người Thụy sĩ khác, nhưng tôi cảm thấy rõ ràng là có một cái gì đó rất khốc liệt đã xảy ra cho người đã viết nên những điều như thế.
Ngày xưa khi còn bé
Tôi rất say mê những trò múa rối
Trên sân khấu nhỏ bé kia
Những tấm thảm kịch cuộc đời phô diễn
Ôi! Chiến tranh. Hòa bình.
Tình yêu, thù hận (1)
Mặt đất đối với hàng triệu con người là một thiên đường và với hàng triệu con người khác là một địa ngục. Có những điều đang là thảm họa cho một số người thì đối với một số người khác chỉ là những điều được nghe nói đến ở đâu đó thôi. Cũng có những điều chẳng dính líu gì đến ta hôm nay, ngày mai bỗng trở thành cái sống, cái chết của ta. Vì thế, những tác phẩm nghệ thuật, trước hết, chính là một lời cảnh cáo - Những gì xảy ra cho tôi hôm nay, có thể lắm, nó sẽ xảy đến cho anh ngày mai – nếu nhận thức được điều này, con người sẽ hành động với sự cảm thông và giải quyết những vấn đề của mình trên căn bản đó. Lời cảnh cáo. Sự cảm thông. Phải chăng, là những tiêu đề chính của nghệ thuật? Tại sao con người lại phải kể lẻ thảm trạng của mình? Tại sao con người lại hay rên rỉ về nỗi bất hạnh của mình? Nếu anh ta thấy cái đau đớn của anh ta là cái duy nhất trong cuộc đời này. anh sẽ không rên rỉ một cách lộ liễu như thế. Mọi sự rên rỉ, kể lể, than khóc công khai chỉ chứng tỏ một điều, là thảm trạng của cuộc đời ở khắp nơi và trong mỗi một con người. Anh ta nói về chính mình, nhưng thật ra anh ta đang nói về thân phận chung của nhân loại. Anh không thể tách ra khỏi nhân loại, dù muốn, dù không, anh chính là thành phần của nhân loại.
Tôi đã khóc khi những hiên thần gặp bước long đong
Tôi đã cười khi những ninh thần mũ áo xang bang
Tôi đã yêu trái tim tình nhân huyền sử
Ôi! Những thản kịch đời trên sân khấu nhỏ bé kia (2)
Thụy sĩ, trái tim của Âu châu, đất nước của sự bình yên. Không ai muốn cho trái tim của mình ngừng đập, ngay cả những tên độc tài điên rồ nhất, vì thế mà suốt Thế chiến thứ Hai, Thụy sĩ vẫn đứng bên ngoài những hỗn loạn. Khắp nơi ở Âu châu đều vang rền tiếng súng, nhưng ở Thụy sĩ người ta nghe về chuyện con người bị hủy diệt như là chuyện được kể lại từ trong cổ tích. Những tên hiếu sát trên thế giới vẫn còn sáng suốt đủ để duy trì một vùng đất bất khả xâm phạm như Thụy sĩ. ở đó, chúng còn nuôi tham vọng để nói chuyện cùng nhau sau khi đã châm ngòi cho các lò thuốc súng ở khắp nơi. Một nơi để nói chuyện, để thương thuyết – Đó là lý do cho sự bình yên của Thụy sĩ. | Người dân Thụy sĩ rất hiền hòa và dễ mủi lòng trước thảm cảnh của con người, họ tự cho phép mình đứng ra ngoài mọi thảm cảnh như là một thói quen mà quá trình lịch sử đã dạy cho họ.
Anh là một nạn nhân, phải, giống như những người Do thái trước đây, giống như những lưu dân của Châu âu trước đây, các anh đáng được đối xử bằng lòng nhân đạo, nhưng những thống khổ của các anh rất xa lạ đối với tôi, tôi hiểu các anh là người bất hạnh, nhưng tôi không đau cái nỗi bất hạnh của anh. bởi tôi không hiểu nó là cái gì cho đến khi chính tôi là nạn nhân của nỗi bất hạnh đó, phải thế không Alfra và những người bạn tốt bụng của tôi trên mặt đất này?
Làm sao được khi con người không thể vượt qua được những giới hạn của chính mình - Giới hạn của một quá trình bản thân nhất định.
Nghệ thuật, những bức tranh, những ca khúc, những bài thơ có thể làm được nhiệm vụ của nó không? – những lời cảnh cáo và những hành động mở đường cho sự cảm thông - Người ta hiểu thế nào về bức Guernica của Picasso? Người ta học được điều gì trong Docteur Jivago của Pasternak? Trong Le Zero Et L'Infini của Koetler và trong biết bao nhiêu tác phẩm khác của nhân loại?... Nếu chỉ để khen chúng, chê chúng rồi xếp chúng qua một bên và quên chúng đi thì tốt hơn đừng nên biết đến sự có mặt của những tác phẩm đó trong cuộc đời này.
Tôi đã cảm phục những anh hùng
bằng gỗ lim Tôi đã yêu những tình nhân Không trái tim
Vì tôi đã biết (3) Tôi đọc được trong ánh mắt của những người bạn, những người đang ngồi nghe chúng tôi trong phòng khánh tiết của khách sạn nhà ga Bern hôm đó, một điều gì như là sự đồng lõa, mặc đầu bạn không hiểu hết những điều chúng tôi muốn bày tỏ; nhưng vì cảnh ngộ của chúng tôi, vì cảnh ngộ chung của tất cả những người tị nạn chúng ta, bạn muốn gửi gắm tâm tình của bạn trong tiếng hát của tôi, bạn muốn có người nói lên cảnh ngộ của bạn, không phải bằng cách của bạn mà bằng cách của chúng tôi – những con người giống hệt như bạn từ nhân dáng bên ngoài đến hoàn cảnh chung của chúng ta. Riêng chúng tôi, chúng tôi đã trình bày mọi điều, không phải chỉ cho chính mình, không phải chỉ cho những người cùng cảnh ngộ với mình mà cho tất cả mọi người, trong mọi hoàn cảnh xã hội. Tôi không tách rời cảnh ngộ riêng biệt này với cảnh ngộ riêng biệt khác của con người mà luôn luôn nhìn con người trong thân phận của nhân loại – trong đó, người cho cũng như người nhận, người bố thí cũng như người chịu ơn, người gây hại cũng như người bị thiệt hại, tất cả đều không thể thoát ra khỏi sự giam hãm của đời sống cá nhân, sự trói buộc của cơ cấu xã hội và những giới hạn rất chật hẹp trong tâm thức của mỗi con người. Tất cả đã mặc nhiên biến thành những con rối trong đời sống.
Ngày nay đã hơn một lần
Tôi biết rằng đã hơn một lần
Đã rung động bằng trái tim thơ ngây
Tôi đã thù ghét những tên ninh thần bằng bông nhồi
Chính hắn Kẻ đứng sau hậu trường
Với mười sợi dây
Trên đầu mười ngón tay móng nhọn
Như phù thủy
Đã tạo nên mọi thảm kịch của cuộc đời (4)
Hắn là ai? Hắn có phải là tên đạo diễn đứng sau hậu trường không? Câu trả lời là không. Bởi vì chính tên đạo diễn cũng chỉ là một con rối, hắn không phải là kẻ tạo nên cuộc đời, có thể đã có lúc hắn tưởng là hắn đã tạo ra những biến cố lớn cho nhân loại, nhưng thực ra hắn đã hành động với sự thúc đẩy bởi hoàn cảnh riêng của hắn, hắn đã bị lựa chọn bởi chính hoàn cảnh riêng của hắn, hắn cũng chỉ là một con rối – Một con rối đạo diễn, hắn đã bị giật dây bởi chính quá trình đã tạo nên cái hậu cảnh tâm lý của hắn. Vậy hắn là ai? Mỗi người có thể tự trả lời cho mình câu hỏi đó hay không?
Chính hắn
Với bàn tay phải để phá hủy những việc làm của bàn tay trái
Chính hắn Với bàn tay trái để xóa bỏ những việc làm của bàn tay phải
Chính hắn Kẻ đứng sau hậu trường
Với mười sợi dây trên mười đầu ngón tay móng nhọn
Như phù thủy Đã tạo nên mọi thảm kịch của cuộc đời (5)
Tôi muốn hét lên thật to vì những gì người ta phải chịu đựng trong đời sống này.
Tôi muốn khóc thật lớn vì những gì con người đã đeo đuổi hoài trong cuộc sống này.
Tôi muốn cười thật tươi vì những gì con người đã mất trong cuộc đời này.
Và tôi muốn hoàn toàn im lặng trước những gì con người đã có trong cuộc đời này.
Hắn đã chịu đựng những gì?
Hắn đã đeo đuổi những gì?
Hắn đã mất những gì?
Hắn đã có những gì?
Bài hát đã chấm dứt trong sự phân vân của mọi người, có thể người ta hiểu một cách nào đó những điều đã được trình bày, có thể người ta không hiểu gì cả; nhưng làm sao có thể phê phán một điều hiển nhiên, một sự kiện khách quan. Người ta có thể tranh luận trên các ý kiến liên quan đến các sự kiện, nhưng người ta không thể tranh luận về sự kiện. Nó như thế, nó đã như thế và nó sẽ như thế.
(1) (2) (3) (4) (5): Ca khúc “Tôi Đã Nhìn Thấy Trong Trò Múa Rối” trong tập “Con Người, Một Sinh Vật Nhân Tạo?”
(tùy bút)
Ở Thụy sĩ, tháng 11 s\lfra, một cô gái Thụy sĩ, người đã dịch những bài hát của tôi ra tiếng Đức cho buổi trình diễn ở Bern, khi được hỏi về cảm tưởng của cô khi nghe những bài hát mà tôi đã nhờ cô dịch, cô trả lời: Mọi điều khá khó hiểu đối với tôi và chắc chắn đối với nhiều người Thụy sĩ khác, nhưng tôi cảm thấy rõ ràng là có một cái gì đó rất khốc liệt đã xảy ra cho người đã viết nên những điều như thế.
Ngày xưa khi còn bé
Tôi rất say mê những trò múa rối
Trên sân khấu nhỏ bé kia
Những tấm thảm kịch cuộc đời phô diễn
Ôi! Chiến tranh. Hòa bình.
Tình yêu, thù hận (1)
Mặt đất đối với hàng triệu con người là một thiên đường và với hàng triệu con người khác là một địa ngục. Có những điều đang là thảm họa cho một số người thì đối với một số người khác chỉ là những điều được nghe nói đến ở đâu đó thôi. Cũng có những điều chẳng dính líu gì đến ta hôm nay, ngày mai bỗng trở thành cái sống, cái chết của ta. Vì thế, những tác phẩm nghệ thuật, trước hết, chính là một lời cảnh cáo - Những gì xảy ra cho tôi hôm nay, có thể lắm, nó sẽ xảy đến cho anh ngày mai – nếu nhận thức được điều này, con người sẽ hành động với sự cảm thông và giải quyết những vấn đề của mình trên căn bản đó. Lời cảnh cáo. Sự cảm thông. Phải chăng, là những tiêu đề chính của nghệ thuật? Tại sao con người lại phải kể lẻ thảm trạng của mình? Tại sao con người lại hay rên rỉ về nỗi bất hạnh của mình? Nếu anh ta thấy cái đau đớn của anh ta là cái duy nhất trong cuộc đời này. anh sẽ không rên rỉ một cách lộ liễu như thế. Mọi sự rên rỉ, kể lể, than khóc công khai chỉ chứng tỏ một điều, là thảm trạng của cuộc đời ở khắp nơi và trong mỗi một con người. Anh ta nói về chính mình, nhưng thật ra anh ta đang nói về thân phận chung của nhân loại. Anh không thể tách ra khỏi nhân loại, dù muốn, dù không, anh chính là thành phần của nhân loại.
Tôi đã khóc khi những hiên thần gặp bước long đong
Tôi đã cười khi những ninh thần mũ áo xang bang
Tôi đã yêu trái tim tình nhân huyền sử
Ôi! Những thản kịch đời trên sân khấu nhỏ bé kia (2)
Thụy sĩ, trái tim của Âu châu, đất nước của sự bình yên. Không ai muốn cho trái tim của mình ngừng đập, ngay cả những tên độc tài điên rồ nhất, vì thế mà suốt Thế chiến thứ Hai, Thụy sĩ vẫn đứng bên ngoài những hỗn loạn. Khắp nơi ở Âu châu đều vang rền tiếng súng, nhưng ở Thụy sĩ người ta nghe về chuyện con người bị hủy diệt như là chuyện được kể lại từ trong cổ tích. Những tên hiếu sát trên thế giới vẫn còn sáng suốt đủ để duy trì một vùng đất bất khả xâm phạm như Thụy sĩ. ở đó, chúng còn nuôi tham vọng để nói chuyện cùng nhau sau khi đã châm ngòi cho các lò thuốc súng ở khắp nơi. Một nơi để nói chuyện, để thương thuyết – Đó là lý do cho sự bình yên của Thụy sĩ. | Người dân Thụy sĩ rất hiền hòa và dễ mủi lòng trước thảm cảnh của con người, họ tự cho phép mình đứng ra ngoài mọi thảm cảnh như là một thói quen mà quá trình lịch sử đã dạy cho họ.
Anh là một nạn nhân, phải, giống như những người Do thái trước đây, giống như những lưu dân của Châu âu trước đây, các anh đáng được đối xử bằng lòng nhân đạo, nhưng những thống khổ của các anh rất xa lạ đối với tôi, tôi hiểu các anh là người bất hạnh, nhưng tôi không đau cái nỗi bất hạnh của anh. bởi tôi không hiểu nó là cái gì cho đến khi chính tôi là nạn nhân của nỗi bất hạnh đó, phải thế không Alfra và những người bạn tốt bụng của tôi trên mặt đất này?
Làm sao được khi con người không thể vượt qua được những giới hạn của chính mình - Giới hạn của một quá trình bản thân nhất định.
Nghệ thuật, những bức tranh, những ca khúc, những bài thơ có thể làm được nhiệm vụ của nó không? – những lời cảnh cáo và những hành động mở đường cho sự cảm thông - Người ta hiểu thế nào về bức Guernica của Picasso? Người ta học được điều gì trong Docteur Jivago của Pasternak? Trong Le Zero Et L'Infini của Koetler và trong biết bao nhiêu tác phẩm khác của nhân loại?... Nếu chỉ để khen chúng, chê chúng rồi xếp chúng qua một bên và quên chúng đi thì tốt hơn đừng nên biết đến sự có mặt của những tác phẩm đó trong cuộc đời này.
Tôi đã cảm phục những anh hùng
bằng gỗ lim Tôi đã yêu những tình nhân Không trái tim
Vì tôi đã biết (3) Tôi đọc được trong ánh mắt của những người bạn, những người đang ngồi nghe chúng tôi trong phòng khánh tiết của khách sạn nhà ga Bern hôm đó, một điều gì như là sự đồng lõa, mặc đầu bạn không hiểu hết những điều chúng tôi muốn bày tỏ; nhưng vì cảnh ngộ của chúng tôi, vì cảnh ngộ chung của tất cả những người tị nạn chúng ta, bạn muốn gửi gắm tâm tình của bạn trong tiếng hát của tôi, bạn muốn có người nói lên cảnh ngộ của bạn, không phải bằng cách của bạn mà bằng cách của chúng tôi – những con người giống hệt như bạn từ nhân dáng bên ngoài đến hoàn cảnh chung của chúng ta. Riêng chúng tôi, chúng tôi đã trình bày mọi điều, không phải chỉ cho chính mình, không phải chỉ cho những người cùng cảnh ngộ với mình mà cho tất cả mọi người, trong mọi hoàn cảnh xã hội. Tôi không tách rời cảnh ngộ riêng biệt này với cảnh ngộ riêng biệt khác của con người mà luôn luôn nhìn con người trong thân phận của nhân loại – trong đó, người cho cũng như người nhận, người bố thí cũng như người chịu ơn, người gây hại cũng như người bị thiệt hại, tất cả đều không thể thoát ra khỏi sự giam hãm của đời sống cá nhân, sự trói buộc của cơ cấu xã hội và những giới hạn rất chật hẹp trong tâm thức của mỗi con người. Tất cả đã mặc nhiên biến thành những con rối trong đời sống.
Ngày nay đã hơn một lần
Tôi biết rằng đã hơn một lần
Đã rung động bằng trái tim thơ ngây
Tôi đã thù ghét những tên ninh thần bằng bông nhồi
Chính hắn Kẻ đứng sau hậu trường
Với mười sợi dây
Trên đầu mười ngón tay móng nhọn
Như phù thủy
Đã tạo nên mọi thảm kịch của cuộc đời (4)
Hắn là ai? Hắn có phải là tên đạo diễn đứng sau hậu trường không? Câu trả lời là không. Bởi vì chính tên đạo diễn cũng chỉ là một con rối, hắn không phải là kẻ tạo nên cuộc đời, có thể đã có lúc hắn tưởng là hắn đã tạo ra những biến cố lớn cho nhân loại, nhưng thực ra hắn đã hành động với sự thúc đẩy bởi hoàn cảnh riêng của hắn, hắn đã bị lựa chọn bởi chính hoàn cảnh riêng của hắn, hắn cũng chỉ là một con rối – Một con rối đạo diễn, hắn đã bị giật dây bởi chính quá trình đã tạo nên cái hậu cảnh tâm lý của hắn. Vậy hắn là ai? Mỗi người có thể tự trả lời cho mình câu hỏi đó hay không?
Chính hắn
Với bàn tay phải để phá hủy những việc làm của bàn tay trái
Chính hắn Với bàn tay trái để xóa bỏ những việc làm của bàn tay phải
Chính hắn Kẻ đứng sau hậu trường
Với mười sợi dây trên mười đầu ngón tay móng nhọn
Như phù thủy Đã tạo nên mọi thảm kịch của cuộc đời (5)
Tôi muốn hét lên thật to vì những gì người ta phải chịu đựng trong đời sống này.
Tôi muốn khóc thật lớn vì những gì con người đã đeo đuổi hoài trong cuộc sống này.
Tôi muốn cười thật tươi vì những gì con người đã mất trong cuộc đời này.
Và tôi muốn hoàn toàn im lặng trước những gì con người đã có trong cuộc đời này.
Hắn đã chịu đựng những gì?
Hắn đã đeo đuổi những gì?
Hắn đã mất những gì?
Hắn đã có những gì?
Bài hát đã chấm dứt trong sự phân vân của mọi người, có thể người ta hiểu một cách nào đó những điều đã được trình bày, có thể người ta không hiểu gì cả; nhưng làm sao có thể phê phán một điều hiển nhiên, một sự kiện khách quan. Người ta có thể tranh luận trên các ý kiến liên quan đến các sự kiện, nhưng người ta không thể tranh luận về sự kiện. Nó như thế, nó đã như thế và nó sẽ như thế.
(1) (2) (3) (4) (5): Ca khúc “Tôi Đã Nhìn Thấy Trong Trò Múa Rối” trong tập “Con Người, Một Sinh Vật Nhân Tạo?”
