Đà Lạt 16/10/1965
Dao Ánh,
1965
Buổi sáng anh dậy muộn con ngựa nâu cũng đã trở về khu vườn trước mặt. Khu vườn của căn nhà mới nằm trên đồi cao mà anh Cường và anh vừa dọn đến mấy hôm.
Trong vườn có nhiều hoa mimosa, phù du, hồng, hướng dương.
Anh vẫn nằm đây chưa về lại Blao. Có lẽ thư Ánh đã lên đó.
Cũng buổi sáng này Cơn mưa xuống thật lạnh lẽo. Hai bàn tay suốt ngày lạnh như băng phiến.
|
Anh Vân ở phòng bên cạnh. Suốt giờ này qua giờ nọ anh ngồi ưu tư và nói lẩm nhẩm.
Thời đại này con người như bỗng rơi mất vùng Cố định của mình. Những ưu phiền của mỗi ngày một lớn hơn. Mọi người mất hẳn đam mê với đời sống. Không còn ai đủ can đảm tha thiết vào một công việc gì. Anh cũng thế, muốn vứt
bỏ tất cả để trở về nằm xóa mình và chờ quên.
Những ngày nay bọn anh ít ra phố hơn. Mỗi ngày mua một ít bánh mì nằm nhai rồi ngủ cho đến chiều mới ra phố lại để ăn Cơm tối. Sống như một vết phiền muộn.
Anh vẫn nhớ Ánh rất nhiều nhưng đôi lúc không biết viết gì. Không lý cứ nói mãi ngày nay qua ngày khác là nhớ Ảnh vô cùng thì cũng chỉ làm Ảnh ngấy đi mà thôi.
Huế đã bắt đầu mùa mưa chưa Ánh?
Ở đây mỗi lần qua bờ hồ gió thốc vào người đến phải có quắp. Khu vườn bây giờ xanh. Anh thấy khó có được một ngày tìm lại tất cả vẻ tươi mát cũ. Thời gian qua nhanh qua nhanh và phiền muộn sẽ đắp dày trên thân phần như nét cằn Cỗi tấp trên một thân cây thêm nâu sẫm.
Chốc nữa anh sẽ ra vườn hái mimosa gửi về cho Ánh.
Con ngựa đã no đang nằm nghỉ trưa bên bụi hồng.
Cường và Tịnh cũng đang ngủ. Cả anh Vân. Cả Sâm. Cả Nam. Mỗi người đang ôm đồm lấy một đời sống riêng nên cho dù có đông người như thế vẫn thấy mình lạc ra ngoài. Tiếng nói của mỗi người như chìm vào khoảng không.
Mai anh về lại Blao để càng thấy muộn mọt hơn. Vẻ muộn mọt của một loài sâu nhỏ sống trong lòng những vỏ cây khô.
Ánh ơi,
Từ dạo rời Huế đến bây giờ anh vẫn chưa làm gì cả. Cứ lông
| bông từ ngày nọ sang ngày kia.
| Ngựa sài lâu cũng mỏi. Anh cũng là kiếp ngựa đó bây giờ chỉ | muốn xin một vùng an vui nào để yên nghỉ.
Anh vẫn còn muốn trở lại Huế để sống bình thường. Trong - những ngày tháng gần đây anh đã chán chế sự đua chen vào
đời sống. Một mai rồi mình cũng sẽ đánh mất tất cả ngay chính cả bản thân mình.
Những tờ thư chúng mình viết cho nhau là những bản chúc thư dành cho ngày sau. Ước mong một ngày nào vinh thắng nhiều hơn cho đời sống thực sự dành riêng cho người như một ân huệ.
Làm sao đánh tan những ưu phiền này. Đời sống đã bằng rã mà phiền muộn chưa tan. Mưa lại kéo về từng hạt nhỏ.
Anh nhớ Ánh như bao giờ bao giờ còn bao giờ mất.
Thông đang reo dưới đồi. Anh ước mơ một căn nhà có khói um lên trên đỉnh. Trong đó có một hạnh phúc vừa đủ để người này nương vào người kia.
Ánh ơi, Ánh ơi,
Con ngựa đã đứng dậy và bỏ ra vùng đồi phía tay trái. Mưa làm ướt cả bờm trên Cổ nó.
Giá phút này Có Anh ở đây để cùng đi uống trà nóng hay cà phê với anh thì thú biết mấy. Những đêm ở đây anh cùng bè bạn đều lạc vào trong tiếng hát và tiếng guitare rất buồn của Joan Baez. Black is the color. I still miss someone. With God on
your side. Go away from my window. Babe ľam gonna leave you... (85)
Tiếng hát như một tiếng khóc âm thầm réo gọi. Có đêm kia thằng Mỹ rất trẻ nghe xong đứng lên bỏ ra phía cửa nước mắt đầy cảmặt. Mây đang giăng mù đen trên trời. Ảnh hãy kể cho anh nghe chuyện Ánh. Những ngày qua đã làm gì đã vui gì đã buồn gì. Những sáng chiều thứ bảy chủ nhật. Avec nous tout les jours sont dimanche®). Ngày nghỉ cho một tuần. Cho một tháng. Cho một năm.
Ánh ơi,
Lời buồn của đồi núi anh xin Ảnh hãy nghe. Những ngày tháng ưu tư Ảnh hãy quay về nhìn cho rõ chẳng có gì đáng thiết tha trên vẻ dáng bề ngoài của thành phố gồm bằng những con người sống hời hợt không còn nhớ gì về thân phận mình.
đi là nản lòng đời sống đi đi về về ở đây. Nghĩ rằng còn có Ánh nên thỉnh thoảng anh vẫn thấy chớm vui. Anh nhớ Ảnh nhớ Ảnh vô cùng vô cùng vô cùng.
***
(85) Tên những ca khúc do Joan Baez hát. Sinh năm 1941, Joan Baez là người viết ca khúc, ca sĩ Đà Lạt, 19/10/1965 dân ca đồng thời là nhà hoạt động chính trị - xã hội nổi tiếng Dao Ánh, tại Mỹ. Tháng 12/1972, Joan Baez đã đến Hà Nội hát Anh vừa về Blao chiều hôm qua để hỏi thư Ảnh và cũng vừa sau đợt ném bom của không quân Mỹ
6 trở lên đây trưa nay đế sáng mai đưa Tịnh về Huế. xuống thủ đô Hà Nội (86) với chúng ta Như thế là hơn một tháng anh không có một chữ nào luôn luôn là ngày chủ nhật của Ánh.
Anh đã nghĩ đến điều này đã lâu. Và cũng từ sự vắng tin này anh xin cám ơn những nồng nàn nhỏ nhắn đã qua và cám ơn cả sự lạnh nhạt của bây giờ.
Đời sống đã dựng lên vòng tường hoang vu bội bạc quanh vùng đất sống của anh. Anh chấp nhận.
Trời Đà Lạt, Blao lạnh vô cùng như khoảng lạnh Ánh đã giăng ra giữa Anh và anh.
Đêm anh vừa từ phố trở về. Mười ngón tay giá bằng như từng Sợi tuyết nhỏ xuống. Mùa này khoảng rừng nằm giữa Đà Lạt - Blao tràn đầy hoa cassia vàng, bông lau trắng và bông CỎ màu hồng tím. Anh xin tạ từ tất cả vẻ hoang đường đó.
Anh cũng gửi về đây hoa hồng Đà Lạt cho Ánh.
Như thế đó thôi.
Nhớ Anh đã hay sẽ mất đi cũng như đã một lần có mặt.
Thân yêu!
Trịnh Công Sơn
Blao, 8/11/1965
d.a.
Buổi chiều anh thức dậy sau một giấc ngủ mê mỏi.
Anh vừa về đến đây lúc sáng. 5g sáng anh trở dậy một mình trong căn phòng trên đồi cao ở Đà Lạt của anh Cường. Cường còn ngủ. Anh mở cửa và ra về một mình. Ngoài trời sương mù và lạnh buốt. Con ngựa trong khu vườn đầy hoa phù du và mimosa cũng đã lang thang trên bãi cỏ xanh. Anh lấy vé xe về đây đi qua những bờ bụi hoa mặt trời vàng chói. Anh nhớ đến năm ngoái cũng mùa này hoa ấy nở và anh kể lể về vẻ đẹp đó cho Ánh nghe. Bây giờ bỗng dưng nghĩ rằng tất cả những điều đó đã là vết tích của dĩ vãng. Cũng bây giờ trên những chuyến di chuyển anh chỉ còn có thể nói lại những điều đã cũ đó với riêng mình anh.
Anh đã đoán thấy những ngày buồn bã này từ trước, từ những giờ phút êm ảnhất đã sống qua.
Anh lên Đà Lạt hôm 3/11 thì Cường đã đi Nha Trang. Anh ra bến xe lấy vé đi Nha Trang ngay để tìm Cường thì Cường lại đã trở về Đà Lạt. Đuổi bắt nhau bằng những khoảng đường dài thật nhọc nhằn. Ở lại Nha Trang anh có đến gặp Hằng và ở lại ăn cơm. Rồi lại về Đà Lạt chiều hôm qua và sáng sớm thì về đây. Anh thấy cần đi nhiều để khỏi phải nghĩ ngợi cũng như đang cố gắng làm việc nhiều để tránh bớt buồn phiền.
***
Suốt mấy tháng nay anh sống bằng hình ảnh của người rừng.
Tóc tại anh cứ mặc nó mọc dài đến buồn cười. Cho đến chiều nay có lá thư đầu tiên của Anh từ dạo anh xa Huế đến giờ thì anh mới bước vào tiệm hớt tóc. Sau những ngày đi xa trở về, căn phòng đã đầy rác rến của chim sẻ mang đến. Căn phòng thật lạnh lùng và ẩm mốc. Anh nằm đây một mình. Đôi lúc thấy bỡ ngỡ hơn với chính mình.
Anh đang thắp nến viết thư cho Ánh. Trời đã sắp tối ngoài kia.
Mỗi tối anh ra ngoài ăn cơm và trở về ngồi im hút thuốc.
Anh tự pha lấy cà phê cho mình và ngồi đầu óc rỗng tuếch cho đến khuya.
Anh vừa viết xong bốn bản nhạc mới. Khá hay. Hôm nào rồi chép gửi về cho Ánh. Anh đang bước vào một giai đoạn ù lì nhất. Những ngày tha thiết đã qua đi. Anh trở lại với những năm âm thầm cũ.
Cơn mưa đã đổ xuống ngoài trời. Trên này mưa thì thật | buồn. Sau Cơn mưa này anh lại phải ra phố ăn cơm tối. Cứ như thế rồi đến đâu anh cũng chẳng hiểu.
buan con
Đọc ngang câu “j'ai l'espérance que tu n'es pas seul” anh | thấy bỗng dưng muốn cười. Muốn cười vì thấy mình quá đơn độc, quá buồn bã.
Anh cũng đã hiểu điều đó hơn ai hết.
Mưa vẫn còn rì rào và trời xuống tối.
(87) “Em hy vọng | rằng anh sẽ không Cổ đơn”
Bây giờ ở Huế chắc cũng đang mưa.
Những khóm hoa mặt trời đã trở lại cùng khắp ở đây. Anh nhớ như đã có lần gọi mùa này là mùa sinh nhật Ánh.
- -
Anh đang nhớ lắm hàng cây long não mùa này ướt sũng và đêm gió lao xao trên đó. Hàng cây đã chứng kiến những mùa thu, hạ, xuân, đông đi qua.
Anh chẳng còn gì bây giờ. Những điều mong ước đang tàn rụi lần. Mọi người bỏ đi. Có lần anh mơ thấy cả một đoàn người bỏ đi. Đoàn người mang tên Ánh.
***
Anh vừa từ phố trở về. Ra đến phố ăn cơm thì chỉ còn duy nhất một tiệm. Những cửa hàng kia đã đóng kín. Mới 9g30. Ở đây trời mưa mọi người đi ngủ sớm hơn thường lệ. Anh ăn xong và vừa về. Phố vắng tanh. Có chiếc xe Jeep vừa bị rơi xuống hố. Chẳng có ai chết. Thật may mắn. Những may mắn thường có để cứu vớt bớt những u ám trên đời sống này. May mắn bây giờ cũng đã xa anh.
Đêm vẫn còn mưa. Anh đi qua một bãi đất đỏ bùn lầy. Đời sống ở đây ngẫm ra đôi lúc cũng thấy giật mình. Thật quá chơ vơ.
Anh vừa chế xong tách cà phê. Mỗi đêm anh thường pha cà phê uống và hút thuốc ngồi hàng giờ không nghĩ gì. Mưa gõ rất đều trên mái nhà nghe buồn và đều đặn.
Bây giờ anh không còn mơ ước gì. Cũng chẳng dám mơ ướC gì. Những gì sẽ đến sẽ đi anh đều nhận chịu cho mình tất cả. Thế tiện hơn. Thỉnh thoảng buồn anh thường mang bàn tay mình ra nhìn những đường chỉ có thay đổi gì không.
Anh cầu mong cho mọi người bình an. Cho Ánh bình an. Những ngày vui trên đời sống này rất ít. Anh cũng chẳng có được bao nhiêu. Anh cầu mong cho Ánh còn mãi niềm kiêu hãnh của tuổi đó và hạnh phúc trong niềm kiêu hãnh đó nghìn đời.
Nếu Có dịp hãy nhìn vào đời sống anh xa hơn. Anh chỉ còn một lời tự thú trong lúc này là anh đang buồn bã hơn bao giờ và chịu đựng nỗi buồn đó với riêng mình mà thôi. Cũng chẳng quan trọng gì cho mọi người về tin một người vừa vắng mặt trên trái đất. Hàng ngày vẫn có. Hàng ngày vẫn qua.
Trịnh Công Sơn
Rồi Cũng có ngày thấy rõ nhau
hơn và đâm ra thương nhau. Bao giờ cũng có những giờ phút mặc khải muộn màng đó về
đời sống của nhau.
28/1/1966
Ánh,
1966
Trong lúc Ánh đến đây thì anh còn ngồi bên phố cùng với Thích và Kha uống rượu.
Anh nghĩ về Ánh mà buồn. Buổi chiều trời trở gió lạnh và lá xanh rơi xuống thật nhiều trên phố. Chúng anh nói về cái chết đã cũ của Tôn Nữ Ái Trinh trên một chuyến bay - Ái Trinh là hôtesse de l'air83) - Lần gặp cuối cùng trên chuyến bay đó Trinh xin anh bản Lời buồn thánh và portrait của anh do chính anh vẽ. Người chết đi rồi vẫn còn làm anh buồn khi nghĩ đến Ánh. Đời sống cũng phù du như vẻ phù du của hoa. Hãy đối xử khác hơn những kẻ bình thường.
Bây giờ anh không ước gì hơn là hãy cười với nhau mỗi lần gặp gỡ. Như một người Mỹ nhìn mình cười. Như những kẻ thù cười với nhau vì chất nhân loại còn sót lại. Người ngoại quốc sẽ gọi thái độ của Ánh với anh là “méchante”. Tiếng gọi đó như một lời trách móc thân thiết -méchanceteo
Mùa xuân này anh đã thấy nản lòng và ngủ mê man như một (88) Tiếp viên hàng người ốm nặng. Bỗng dưng chúng mình xa lạ hẳn nhau.
không
| (89) Độc ác - Tính
độc ác
Anh định im đi và không bày giải. Nhưng Ánh đã đến chiều nay
cũng như anh đã có ý định nói cho Ảnh nghe thật rõ một lần.
Anh có nghe từ lúc còn ở Đà Lạt Ảnh nghi ngờ anh về Khánh Ly. Hoàn toàn là một lời tại tiếng không đầu cho anh. Bức thư anh đưa Ảnh đọc hôm hè là của Lệ Thu. Lời nói trong thư hơi quá đáng nhưng không hề CÓ “thần thoại” đó trong đời sống anh. Chắc rồi một ngày nào đó, khi trưởng thành hơn, Ánh sẽ được biện minh bằng chính cái nhìn khách quan vào anh.
Rồi cũng có ngày thấy rõ nhau hơn và đâm ra thương nhau. Bao giờ cũng có những giờ phút mặc khải muộn màng đó về đời sống của nhau.
Lâu nay vì không nhận thư của Anh nên anh cũng ngừng viết vì nghĩ là Ánh đang bận rộn hay đang có một lo âu mới hoặc cần một nghỉ ngơi. Các
vẫn mong về để nhìn lại Ánh để bù cho những lần đi Đà Lạt, Sài Gòn ngang qua những rừng cao su anh thường lờ mờ thấy thấp thoáng bóng dáng của Anh tinh - trong trong | những chớm cỏ xanh.
Mùa xuân này anh rơi về một vùng thảm khốc Cộng thêm vào đó những bêu rêu của Ánh về anh với bạn bè Ánh. Nản và buồn. Trên đời sống già nua cằn cỗi này anh bắt đầu nhủ thầm với anh về phần số mình. ỨC:
Thôi hãy ngừng những đùa bỡn về anh. Và hãy xem nhau như những kẻ vừa lớn lại trên một vùng hồng hoang mới của tình cảm.
Anh cũng mong nói chuyện với Ánh từ ngày về đây. Mùa xuân này chưa hề nói với Ánh, chưa hát cho Ánh nghe những
bản về thần thoại quê hương và thân phận.
Qua lần chiến tranh này quê hương mình cũng sẽ trở lại với thuở hồng hoang. Anh nhìn về anh và thấy mình cũng sắp tàn rữa đi để chờ một ngày mới đến.
Đời sống không cần giãi bày nhưng anh đã giãi bày. Hãy cấm đoán mình ít tàn nhẫn hơn vẻ khốc liệt của chiến tranh.
Trịnh Công Sơn
***
1/2/1966
Anh chào Ánh và đi sáng nay.
1966
Chúc Anh ở lại bình an và vui vẻ.
như dự định để mời Ánh đi
Mùa hè lại về và có được récital xem. Hy vọng như thế.
Mùa Xuân này coi như buồn thảm nhất cho riêng anh. Toute décision est enfin douloureuse(91).
Có lúc đã không thể phủ nhận đời sống cũng chẳng khác gì một buổi trình diễn.
Anh đã có lần nói với Trang rằng sự khốn khổ là một đặc ân chỉ dành riêng cho đàn ông. Như thế mà thôi. Ngỡ như một Cơn mê qua chóng
biểu diễn một mình (91) Mọi quyết định đều kết thúc một cách đau xót
Trịnh Công Sơn
BUỔi chiều, anh ngồi
trên một triền thung lũng nghe tiếng lục lạc
reo từ CỔ một con bò đang gặm cỏ. Thấy nhớ quê hương hơn bao giờ,
quê hương rất nhỏ, rất thanh bình, ở đó CÓ Ánh đi về dưới bóng mát Của
những vòm lá non. Thăm Ánh thật hạnh
phúc Ở đó.
Đà Lạt, 3/5/1966
Dao Ánh
Anh từ Sài Gòn về Blao nhận được thư Ánh gửi đi từ 27/3.
Anh cảm ơn - và cám ơn cả những quên đi về sự bất hòa giữa chúng mình đã qua.
Ngày mai Tịnh về Huế và anh trở lại Sài Gòn vài ngày trước khi lên lại đây để về Huế. Đà Lạt và miền cao nguyên đã có những chiều mưa thật buồn. Sài Gòn thì đã nóng như thiêu đốt. Không khí đấu tranh đã lắng xuống nhưng chắc vẫn âm ỉ bên trong.
Lâu quá anh không hề biết Ảnh như thế nào nhưng anh nghĩ rằng Ảnh đã lớn hơn nhiều, bằng chứng là bức thư anh vừa nhận được.
Dự định làm récital vào tháng 5 này chắc khó thực hiện được vì không khí căng thẳng ở ngoài đó. Dù thế nào anh cũng cố để làm một lần để Ánh làm người khách danh dự cho buổi đó. Anh định tổ chức vào 24/5 nhưng tình hình biến đổi hẳn dự định. Thật cũng đáng buồn.
Có nhiều chuyện để kể Anh nghe nhưng để dành hè về hẳng nói.
Anh rất nhớ giòng sông đó, hàng phượng đó và cả vùng lá xanh non bốn mùa.
Những ngày qua có nhiều lần viết thư thật dài cho Ánh rồi ngồi đốt nhìn lửa cháy mà nghĩ như mình đã gửi đi cho người
khuất mặt.
Bây giờ là đêm Đà Lạt. Tịnh và anh vừa uống cà phê ở nhà thủy tạ về. Đêm sương mù và lạnh.
Anh nhớ lại mình đã sống qua những tháng vô vọng nhất của tuổi.
Những ngày sau này anh chỉ làm mỗi những bản nhạc dính liền với thân phận, quê hương và đất đá. Anh đang mong có được hồi sinh để trở về làm lại những bài tình ca như mọi người vẫn mong nhất là bọn văn nghệ sĩ ở Sài Gòn. Anh sắp về. Mong những ngày mùa hạ thật bình an, thật đẹp chờ anh
đó. Anh đang lo lắng và xem như nỗi bất an là một bất hạnh chưa hề rời bỏ mình những ngày cũ. Mùa hạ này cho Ảnh đi về với áo lụa. Anh đã thấy vắng hoa mặt trời nên không gửi được lời thăm của Ánh.
Buổi chiều, anh ngồi trên một triền thung lũng nghe tiếng lục lạc reo từ CỔ một con bò đang gặm cỏ. Thấy nhớ quê
hương hơn bao giờ, quê hương rất nhỏ, rất thanh bình, ở đó - CÓ Ánh đi về dưới bóng mát của những vòm lá non. Thăm
Ánh thật hạnh phúc ở đó.
Hẹn gặp lại Ánh rạng rỡ như bao giờ.
Anh.
Trịnh Công Sơn
Dao Ánh,
1965
Buổi sáng anh dậy muộn con ngựa nâu cũng đã trở về khu vườn trước mặt. Khu vườn của căn nhà mới nằm trên đồi cao mà anh Cường và anh vừa dọn đến mấy hôm.
Trong vườn có nhiều hoa mimosa, phù du, hồng, hướng dương.
Anh vẫn nằm đây chưa về lại Blao. Có lẽ thư Ánh đã lên đó.
Cũng buổi sáng này Cơn mưa xuống thật lạnh lẽo. Hai bàn tay suốt ngày lạnh như băng phiến.
|
Anh Vân ở phòng bên cạnh. Suốt giờ này qua giờ nọ anh ngồi ưu tư và nói lẩm nhẩm.
Thời đại này con người như bỗng rơi mất vùng Cố định của mình. Những ưu phiền của mỗi ngày một lớn hơn. Mọi người mất hẳn đam mê với đời sống. Không còn ai đủ can đảm tha thiết vào một công việc gì. Anh cũng thế, muốn vứt
bỏ tất cả để trở về nằm xóa mình và chờ quên.
Những ngày nay bọn anh ít ra phố hơn. Mỗi ngày mua một ít bánh mì nằm nhai rồi ngủ cho đến chiều mới ra phố lại để ăn Cơm tối. Sống như một vết phiền muộn.
Anh vẫn nhớ Ánh rất nhiều nhưng đôi lúc không biết viết gì. Không lý cứ nói mãi ngày nay qua ngày khác là nhớ Ảnh vô cùng thì cũng chỉ làm Ảnh ngấy đi mà thôi.
Huế đã bắt đầu mùa mưa chưa Ánh?
Ở đây mỗi lần qua bờ hồ gió thốc vào người đến phải có quắp. Khu vườn bây giờ xanh. Anh thấy khó có được một ngày tìm lại tất cả vẻ tươi mát cũ. Thời gian qua nhanh qua nhanh và phiền muộn sẽ đắp dày trên thân phần như nét cằn Cỗi tấp trên một thân cây thêm nâu sẫm.
Chốc nữa anh sẽ ra vườn hái mimosa gửi về cho Ánh.
Con ngựa đã no đang nằm nghỉ trưa bên bụi hồng.
Cường và Tịnh cũng đang ngủ. Cả anh Vân. Cả Sâm. Cả Nam. Mỗi người đang ôm đồm lấy một đời sống riêng nên cho dù có đông người như thế vẫn thấy mình lạc ra ngoài. Tiếng nói của mỗi người như chìm vào khoảng không.
Mai anh về lại Blao để càng thấy muộn mọt hơn. Vẻ muộn mọt của một loài sâu nhỏ sống trong lòng những vỏ cây khô.
Ánh ơi,
Từ dạo rời Huế đến bây giờ anh vẫn chưa làm gì cả. Cứ lông
| bông từ ngày nọ sang ngày kia.
| Ngựa sài lâu cũng mỏi. Anh cũng là kiếp ngựa đó bây giờ chỉ | muốn xin một vùng an vui nào để yên nghỉ.
Anh vẫn còn muốn trở lại Huế để sống bình thường. Trong - những ngày tháng gần đây anh đã chán chế sự đua chen vào
đời sống. Một mai rồi mình cũng sẽ đánh mất tất cả ngay chính cả bản thân mình.
Những tờ thư chúng mình viết cho nhau là những bản chúc thư dành cho ngày sau. Ước mong một ngày nào vinh thắng nhiều hơn cho đời sống thực sự dành riêng cho người như một ân huệ.
Làm sao đánh tan những ưu phiền này. Đời sống đã bằng rã mà phiền muộn chưa tan. Mưa lại kéo về từng hạt nhỏ.
Anh nhớ Ánh như bao giờ bao giờ còn bao giờ mất.
Thông đang reo dưới đồi. Anh ước mơ một căn nhà có khói um lên trên đỉnh. Trong đó có một hạnh phúc vừa đủ để người này nương vào người kia.
Ánh ơi, Ánh ơi,
Con ngựa đã đứng dậy và bỏ ra vùng đồi phía tay trái. Mưa làm ướt cả bờm trên Cổ nó.
Giá phút này Có Anh ở đây để cùng đi uống trà nóng hay cà phê với anh thì thú biết mấy. Những đêm ở đây anh cùng bè bạn đều lạc vào trong tiếng hát và tiếng guitare rất buồn của Joan Baez. Black is the color. I still miss someone. With God on
your side. Go away from my window. Babe ľam gonna leave you... (85)
Tiếng hát như một tiếng khóc âm thầm réo gọi. Có đêm kia thằng Mỹ rất trẻ nghe xong đứng lên bỏ ra phía cửa nước mắt đầy cảmặt. Mây đang giăng mù đen trên trời. Ảnh hãy kể cho anh nghe chuyện Ánh. Những ngày qua đã làm gì đã vui gì đã buồn gì. Những sáng chiều thứ bảy chủ nhật. Avec nous tout les jours sont dimanche®). Ngày nghỉ cho một tuần. Cho một tháng. Cho một năm.
Ánh ơi,
Lời buồn của đồi núi anh xin Ảnh hãy nghe. Những ngày tháng ưu tư Ảnh hãy quay về nhìn cho rõ chẳng có gì đáng thiết tha trên vẻ dáng bề ngoài của thành phố gồm bằng những con người sống hời hợt không còn nhớ gì về thân phận mình.
đi là nản lòng đời sống đi đi về về ở đây. Nghĩ rằng còn có Ánh nên thỉnh thoảng anh vẫn thấy chớm vui. Anh nhớ Ảnh nhớ Ảnh vô cùng vô cùng vô cùng.
***
(85) Tên những ca khúc do Joan Baez hát. Sinh năm 1941, Joan Baez là người viết ca khúc, ca sĩ Đà Lạt, 19/10/1965 dân ca đồng thời là nhà hoạt động chính trị - xã hội nổi tiếng Dao Ánh, tại Mỹ. Tháng 12/1972, Joan Baez đã đến Hà Nội hát Anh vừa về Blao chiều hôm qua để hỏi thư Ảnh và cũng vừa sau đợt ném bom của không quân Mỹ
6 trở lên đây trưa nay đế sáng mai đưa Tịnh về Huế. xuống thủ đô Hà Nội (86) với chúng ta Như thế là hơn một tháng anh không có một chữ nào luôn luôn là ngày chủ nhật của Ánh.
Anh đã nghĩ đến điều này đã lâu. Và cũng từ sự vắng tin này anh xin cám ơn những nồng nàn nhỏ nhắn đã qua và cám ơn cả sự lạnh nhạt của bây giờ.
Đời sống đã dựng lên vòng tường hoang vu bội bạc quanh vùng đất sống của anh. Anh chấp nhận.
Trời Đà Lạt, Blao lạnh vô cùng như khoảng lạnh Ánh đã giăng ra giữa Anh và anh.
Đêm anh vừa từ phố trở về. Mười ngón tay giá bằng như từng Sợi tuyết nhỏ xuống. Mùa này khoảng rừng nằm giữa Đà Lạt - Blao tràn đầy hoa cassia vàng, bông lau trắng và bông CỎ màu hồng tím. Anh xin tạ từ tất cả vẻ hoang đường đó.
Anh cũng gửi về đây hoa hồng Đà Lạt cho Ánh.
Như thế đó thôi.
Nhớ Anh đã hay sẽ mất đi cũng như đã một lần có mặt.
Thân yêu!
Trịnh Công Sơn
Blao, 8/11/1965
d.a.
Buổi chiều anh thức dậy sau một giấc ngủ mê mỏi.
Anh vừa về đến đây lúc sáng. 5g sáng anh trở dậy một mình trong căn phòng trên đồi cao ở Đà Lạt của anh Cường. Cường còn ngủ. Anh mở cửa và ra về một mình. Ngoài trời sương mù và lạnh buốt. Con ngựa trong khu vườn đầy hoa phù du và mimosa cũng đã lang thang trên bãi cỏ xanh. Anh lấy vé xe về đây đi qua những bờ bụi hoa mặt trời vàng chói. Anh nhớ đến năm ngoái cũng mùa này hoa ấy nở và anh kể lể về vẻ đẹp đó cho Ánh nghe. Bây giờ bỗng dưng nghĩ rằng tất cả những điều đó đã là vết tích của dĩ vãng. Cũng bây giờ trên những chuyến di chuyển anh chỉ còn có thể nói lại những điều đã cũ đó với riêng mình anh.
Anh đã đoán thấy những ngày buồn bã này từ trước, từ những giờ phút êm ảnhất đã sống qua.
Anh lên Đà Lạt hôm 3/11 thì Cường đã đi Nha Trang. Anh ra bến xe lấy vé đi Nha Trang ngay để tìm Cường thì Cường lại đã trở về Đà Lạt. Đuổi bắt nhau bằng những khoảng đường dài thật nhọc nhằn. Ở lại Nha Trang anh có đến gặp Hằng và ở lại ăn cơm. Rồi lại về Đà Lạt chiều hôm qua và sáng sớm thì về đây. Anh thấy cần đi nhiều để khỏi phải nghĩ ngợi cũng như đang cố gắng làm việc nhiều để tránh bớt buồn phiền.
***
Suốt mấy tháng nay anh sống bằng hình ảnh của người rừng.
Tóc tại anh cứ mặc nó mọc dài đến buồn cười. Cho đến chiều nay có lá thư đầu tiên của Anh từ dạo anh xa Huế đến giờ thì anh mới bước vào tiệm hớt tóc. Sau những ngày đi xa trở về, căn phòng đã đầy rác rến của chim sẻ mang đến. Căn phòng thật lạnh lùng và ẩm mốc. Anh nằm đây một mình. Đôi lúc thấy bỡ ngỡ hơn với chính mình.
Anh đang thắp nến viết thư cho Ánh. Trời đã sắp tối ngoài kia.
Mỗi tối anh ra ngoài ăn cơm và trở về ngồi im hút thuốc.
Anh tự pha lấy cà phê cho mình và ngồi đầu óc rỗng tuếch cho đến khuya.
Anh vừa viết xong bốn bản nhạc mới. Khá hay. Hôm nào rồi chép gửi về cho Ánh. Anh đang bước vào một giai đoạn ù lì nhất. Những ngày tha thiết đã qua đi. Anh trở lại với những năm âm thầm cũ.
Cơn mưa đã đổ xuống ngoài trời. Trên này mưa thì thật | buồn. Sau Cơn mưa này anh lại phải ra phố ăn cơm tối. Cứ như thế rồi đến đâu anh cũng chẳng hiểu.
buan con
Đọc ngang câu “j'ai l'espérance que tu n'es pas seul” anh | thấy bỗng dưng muốn cười. Muốn cười vì thấy mình quá đơn độc, quá buồn bã.
Anh cũng đã hiểu điều đó hơn ai hết.
Mưa vẫn còn rì rào và trời xuống tối.
(87) “Em hy vọng | rằng anh sẽ không Cổ đơn”
Bây giờ ở Huế chắc cũng đang mưa.
Những khóm hoa mặt trời đã trở lại cùng khắp ở đây. Anh nhớ như đã có lần gọi mùa này là mùa sinh nhật Ánh.
- -
Anh đang nhớ lắm hàng cây long não mùa này ướt sũng và đêm gió lao xao trên đó. Hàng cây đã chứng kiến những mùa thu, hạ, xuân, đông đi qua.
Anh chẳng còn gì bây giờ. Những điều mong ước đang tàn rụi lần. Mọi người bỏ đi. Có lần anh mơ thấy cả một đoàn người bỏ đi. Đoàn người mang tên Ánh.
***
Anh vừa từ phố trở về. Ra đến phố ăn cơm thì chỉ còn duy nhất một tiệm. Những cửa hàng kia đã đóng kín. Mới 9g30. Ở đây trời mưa mọi người đi ngủ sớm hơn thường lệ. Anh ăn xong và vừa về. Phố vắng tanh. Có chiếc xe Jeep vừa bị rơi xuống hố. Chẳng có ai chết. Thật may mắn. Những may mắn thường có để cứu vớt bớt những u ám trên đời sống này. May mắn bây giờ cũng đã xa anh.
Đêm vẫn còn mưa. Anh đi qua một bãi đất đỏ bùn lầy. Đời sống ở đây ngẫm ra đôi lúc cũng thấy giật mình. Thật quá chơ vơ.
Anh vừa chế xong tách cà phê. Mỗi đêm anh thường pha cà phê uống và hút thuốc ngồi hàng giờ không nghĩ gì. Mưa gõ rất đều trên mái nhà nghe buồn và đều đặn.
Bây giờ anh không còn mơ ước gì. Cũng chẳng dám mơ ướC gì. Những gì sẽ đến sẽ đi anh đều nhận chịu cho mình tất cả. Thế tiện hơn. Thỉnh thoảng buồn anh thường mang bàn tay mình ra nhìn những đường chỉ có thay đổi gì không.
Anh cầu mong cho mọi người bình an. Cho Ánh bình an. Những ngày vui trên đời sống này rất ít. Anh cũng chẳng có được bao nhiêu. Anh cầu mong cho Ánh còn mãi niềm kiêu hãnh của tuổi đó và hạnh phúc trong niềm kiêu hãnh đó nghìn đời.
Nếu Có dịp hãy nhìn vào đời sống anh xa hơn. Anh chỉ còn một lời tự thú trong lúc này là anh đang buồn bã hơn bao giờ và chịu đựng nỗi buồn đó với riêng mình mà thôi. Cũng chẳng quan trọng gì cho mọi người về tin một người vừa vắng mặt trên trái đất. Hàng ngày vẫn có. Hàng ngày vẫn qua.
Trịnh Công Sơn
Rồi Cũng có ngày thấy rõ nhau
hơn và đâm ra thương nhau. Bao giờ cũng có những giờ phút mặc khải muộn màng đó về
đời sống của nhau.
28/1/1966
Ánh,
1966
Trong lúc Ánh đến đây thì anh còn ngồi bên phố cùng với Thích và Kha uống rượu.
Anh nghĩ về Ánh mà buồn. Buổi chiều trời trở gió lạnh và lá xanh rơi xuống thật nhiều trên phố. Chúng anh nói về cái chết đã cũ của Tôn Nữ Ái Trinh trên một chuyến bay - Ái Trinh là hôtesse de l'air83) - Lần gặp cuối cùng trên chuyến bay đó Trinh xin anh bản Lời buồn thánh và portrait của anh do chính anh vẽ. Người chết đi rồi vẫn còn làm anh buồn khi nghĩ đến Ánh. Đời sống cũng phù du như vẻ phù du của hoa. Hãy đối xử khác hơn những kẻ bình thường.
Bây giờ anh không ước gì hơn là hãy cười với nhau mỗi lần gặp gỡ. Như một người Mỹ nhìn mình cười. Như những kẻ thù cười với nhau vì chất nhân loại còn sót lại. Người ngoại quốc sẽ gọi thái độ của Ánh với anh là “méchante”. Tiếng gọi đó như một lời trách móc thân thiết -méchanceteo
Mùa xuân này anh đã thấy nản lòng và ngủ mê man như một (88) Tiếp viên hàng người ốm nặng. Bỗng dưng chúng mình xa lạ hẳn nhau.
không
| (89) Độc ác - Tính
độc ác
Anh định im đi và không bày giải. Nhưng Ánh đã đến chiều nay
cũng như anh đã có ý định nói cho Ảnh nghe thật rõ một lần.
Anh có nghe từ lúc còn ở Đà Lạt Ảnh nghi ngờ anh về Khánh Ly. Hoàn toàn là một lời tại tiếng không đầu cho anh. Bức thư anh đưa Ảnh đọc hôm hè là của Lệ Thu. Lời nói trong thư hơi quá đáng nhưng không hề CÓ “thần thoại” đó trong đời sống anh. Chắc rồi một ngày nào đó, khi trưởng thành hơn, Ánh sẽ được biện minh bằng chính cái nhìn khách quan vào anh.
Rồi cũng có ngày thấy rõ nhau hơn và đâm ra thương nhau. Bao giờ cũng có những giờ phút mặc khải muộn màng đó về đời sống của nhau.
Lâu nay vì không nhận thư của Anh nên anh cũng ngừng viết vì nghĩ là Ánh đang bận rộn hay đang có một lo âu mới hoặc cần một nghỉ ngơi. Các
vẫn mong về để nhìn lại Ánh để bù cho những lần đi Đà Lạt, Sài Gòn ngang qua những rừng cao su anh thường lờ mờ thấy thấp thoáng bóng dáng của Anh tinh - trong trong | những chớm cỏ xanh.
Mùa xuân này anh rơi về một vùng thảm khốc Cộng thêm vào đó những bêu rêu của Ánh về anh với bạn bè Ánh. Nản và buồn. Trên đời sống già nua cằn cỗi này anh bắt đầu nhủ thầm với anh về phần số mình. ỨC:
Thôi hãy ngừng những đùa bỡn về anh. Và hãy xem nhau như những kẻ vừa lớn lại trên một vùng hồng hoang mới của tình cảm.
Anh cũng mong nói chuyện với Ánh từ ngày về đây. Mùa xuân này chưa hề nói với Ánh, chưa hát cho Ánh nghe những
bản về thần thoại quê hương và thân phận.
Qua lần chiến tranh này quê hương mình cũng sẽ trở lại với thuở hồng hoang. Anh nhìn về anh và thấy mình cũng sắp tàn rữa đi để chờ một ngày mới đến.
Đời sống không cần giãi bày nhưng anh đã giãi bày. Hãy cấm đoán mình ít tàn nhẫn hơn vẻ khốc liệt của chiến tranh.
Trịnh Công Sơn
***
1/2/1966
Anh chào Ánh và đi sáng nay.
1966
Chúc Anh ở lại bình an và vui vẻ.
như dự định để mời Ánh đi
Mùa hè lại về và có được récital xem. Hy vọng như thế.
Mùa Xuân này coi như buồn thảm nhất cho riêng anh. Toute décision est enfin douloureuse(91).
Có lúc đã không thể phủ nhận đời sống cũng chẳng khác gì một buổi trình diễn.
Anh đã có lần nói với Trang rằng sự khốn khổ là một đặc ân chỉ dành riêng cho đàn ông. Như thế mà thôi. Ngỡ như một Cơn mê qua chóng
biểu diễn một mình (91) Mọi quyết định đều kết thúc một cách đau xót
Trịnh Công Sơn
BUỔi chiều, anh ngồi
trên một triền thung lũng nghe tiếng lục lạc
reo từ CỔ một con bò đang gặm cỏ. Thấy nhớ quê hương hơn bao giờ,
quê hương rất nhỏ, rất thanh bình, ở đó CÓ Ánh đi về dưới bóng mát Của
những vòm lá non. Thăm Ánh thật hạnh
phúc Ở đó.
Đà Lạt, 3/5/1966
Dao Ánh
Anh từ Sài Gòn về Blao nhận được thư Ánh gửi đi từ 27/3.
Anh cảm ơn - và cám ơn cả những quên đi về sự bất hòa giữa chúng mình đã qua.
Ngày mai Tịnh về Huế và anh trở lại Sài Gòn vài ngày trước khi lên lại đây để về Huế. Đà Lạt và miền cao nguyên đã có những chiều mưa thật buồn. Sài Gòn thì đã nóng như thiêu đốt. Không khí đấu tranh đã lắng xuống nhưng chắc vẫn âm ỉ bên trong.
Lâu quá anh không hề biết Ảnh như thế nào nhưng anh nghĩ rằng Ảnh đã lớn hơn nhiều, bằng chứng là bức thư anh vừa nhận được.
Dự định làm récital vào tháng 5 này chắc khó thực hiện được vì không khí căng thẳng ở ngoài đó. Dù thế nào anh cũng cố để làm một lần để Ánh làm người khách danh dự cho buổi đó. Anh định tổ chức vào 24/5 nhưng tình hình biến đổi hẳn dự định. Thật cũng đáng buồn.
Có nhiều chuyện để kể Anh nghe nhưng để dành hè về hẳng nói.
Anh rất nhớ giòng sông đó, hàng phượng đó và cả vùng lá xanh non bốn mùa.
Những ngày qua có nhiều lần viết thư thật dài cho Ánh rồi ngồi đốt nhìn lửa cháy mà nghĩ như mình đã gửi đi cho người
khuất mặt.
Bây giờ là đêm Đà Lạt. Tịnh và anh vừa uống cà phê ở nhà thủy tạ về. Đêm sương mù và lạnh.
Anh nhớ lại mình đã sống qua những tháng vô vọng nhất của tuổi.
Những ngày sau này anh chỉ làm mỗi những bản nhạc dính liền với thân phận, quê hương và đất đá. Anh đang mong có được hồi sinh để trở về làm lại những bài tình ca như mọi người vẫn mong nhất là bọn văn nghệ sĩ ở Sài Gòn. Anh sắp về. Mong những ngày mùa hạ thật bình an, thật đẹp chờ anh
đó. Anh đang lo lắng và xem như nỗi bất an là một bất hạnh chưa hề rời bỏ mình những ngày cũ. Mùa hạ này cho Ảnh đi về với áo lụa. Anh đã thấy vắng hoa mặt trời nên không gửi được lời thăm của Ánh.
Buổi chiều, anh ngồi trên một triền thung lũng nghe tiếng lục lạc reo từ CỔ một con bò đang gặm cỏ. Thấy nhớ quê
hương hơn bao giờ, quê hương rất nhỏ, rất thanh bình, ở đó - CÓ Ánh đi về dưới bóng mát của những vòm lá non. Thăm
Ánh thật hạnh phúc ở đó.
Hẹn gặp lại Ánh rạng rỡ như bao giờ.
Anh.
Trịnh Công Sơn
