12/1/1967
Ánh thân yêu,
4 giờ sáng anh ngồi dậy đốt nến để nói với Ánh một vài chuyện nhảm nhí.
Nhắc lại một ý đã cũ: yêu nhau là đã có một compromis 2 nào đó với nhau rồi. Phải không? Anh cũng nhắc lại một câu đã nói với Ánh đêm Giáng sinh: Yêu nhau là đã có một hẹn ước dài hạn với nhau. Vì thế phải có bổn phận để hiểu là không thể có một hẹn ước (rendez-vous) nào đáng giá hơn.
Lâu nay anh vẫn đã cố gắng tôn trọng mọi tự do giao tế của Ánh. Đôi lúc còn khuyến khích Ảnh tham dự vào những cuộc họp mặt đông đúc để Ảnh vui. Để Anh quên bớt những khoảng trống, những phút ưu tư vô ích, hãy nhớ nhà v.v... Nhưng rồi bỗng Cơn lo âu chợt đến. Anh cảm thấy e ngại khi nghĩ rằng dấn thân vào quá nhiều cuộc vui thì mình bỗng biến thành một thứ snobe, vulgaire, mondain"? vv... và mình không còn thì giờ để nghĩ đến mình nữa, không còn thì giờ để quay về với cái vẻ ấm cúng, nồng nàn của thế giới
mình đã trót hẹn. Vọng ngoại quá nhiều chỉ làm hư hao, thiệt thòi mình thêm mà thôi. Ở trên lý do đó anh đã luôn luôn cố gắng tách rời đám đông, Ca mình về với mình - với Ánh. Ánh đã phải phải nhận ra điều đó từ lâu rồi phải không.
Trên phương diện tình cảm anh là một kẻ thủ cựu, ích kỷ không ai bằng. Điều này có thể làm phiền Ánh nhưng anh cũng không thể không lo lắng, bảo bọc cho tình yêu của anh.
(111) Ước hẹn (112) Kẻ thích ăn chơi, đua đòi, kẻ tầm thường.
Sau những lần hát hỏng, khi anh nói chuyện với một người Con gái là anh nói với một - người - Con - gái - ở - đám - đông -
của - đám - đông. Nhưng khi Ảnh nói chuyện với một người Con trai nào, ngoài anh, là Ảnh chỉ nói với riêng một mình người đó.
Anh không thích điều đó ở Ánh. Đừng bao giờ tự ái trên những cấm đoán này. Anh chỉ làm công việc của người bảo vệ những gì mình đang nâng niu trong tay.
Hãy dứt khoát với những gì ở ngoài mình. Anh chỉ khuyên như thế thôi.
Và để bắt đầu Ánh sẽ không dư vào buổi lễ gì.
Anh đã có đó để chọn những nơi mà Ánh sẽ đến cùng anh hay nếu không cũng đã có bạn bè của anh lo lắng cho Ánh. Cả Diễm cũng thế, Diễm cũng chẳng có quyền gì để buộc Ánh phải góp mặt vào những nơi mà Ảnh có quyền thoái thác.
Bao giờ Ảnh hết yêu anh hẵng hay. Trong tình yêu bao giờ người ta cũng có quyền chăm sóc cho nhau dù trông ra có vẻ lẩm cà lẩm cẩm. Tình yêu cũng cần được săn sóc, chăm bón như một loại hoa quí. Nếu một hôm nào đó nó không còn đưỢC vẻ tươi mát bình thường thì cũng chỉ vì một bất hạnh quá lớn ngoài dự ước mà thôi.
Ánh đã 19 tuổi rồi đó. Tuổi mở ngõ vào cho những tình cảm chín muồi và những dự tính hoàn tất hơn cũ. Hãy nghĩ đến anh như anh đã nghĩ quá nhiều đến Ánh.
T'embrasse,
Trịnh Công Sơn
Anh nghĩ đến chúng mình, đến tình yêu bình thản như hai thân cây đứng kề nhau một ngày không gió. Tình yêu không thể là vẻ trầm tĩnh đó đưỢC. Không thể là giòng Sông già nua chưa có lần làm quen với bão Sóng.
Phải thổi thêm sinh khí vào cho tình yêu. Phải cho hai thân cây lao xao trong một ngày bão dậy. Như bể Ồ ạt
Sóng lẫn vào nhau.
Ánh ơi,
1967
Buổi trưa mở mắt ra trong vẻ chói chang của mặt trời, 3 giờ anh nhìn ra ở bìa một nóc nhà bên cạnh để chỉ kịp vẽ thật nhanh như thế này trước khi chúng bay lên cao.
Anh nghĩ đến chúng mình, đến tình yêu bình thản như hai thân cây đứng kề nhau một ngày không gió. Tình yêu không thể là vẻ trầm tĩnh đó được. Không thể là giòng sông già nua chưa có lần làm quen với bão sóng.
Phải thổi thêm sinh khí vào cho tình yêu. Phải cho hai thân cây lao xao trong một ngày bão dậy. Như bể ồ ạt sóng lẫn vào nhau.
Yêu nhau là hòa lẫn vào nhau là nhìn thấy người trong mình.
Nhiều khi anh cảm thấy chúng mình còn ở quá xa ngoài tình yêu.
Hãy nồng nàn hơn, hãy ngọt ngào hơn để tình yêu hiện nguyên hình của nó, để bản chất của tình yêu lớn dậy.
Đừng tự biến mình biến người thành tĩnh vật của tình yêu. Hãy rời bỏ sự lì lợm của vẻ bất động lạnh nhạt trên từng thế đã chọn. Hãy gần gũi nhau hơn để bao giờ cũng cảm thấy sự ấm nồng của nhau.
14/1/1967
Huế, 24/2/1967
Gửi người yêu bạc bẽo nhất cuộc đời của anh,
Đã bao nhiêu buổi trưa buổi chiều thức dậy không có báo hiệu gì của một ngày rạng rỡ vì sẽ thấy nhau từ xa bên kia cây cầu mà giòng sông thay màu chóng vánh như sự phù du của Cơn bệnh trên cơ thể một người già nua.
Anh đã chờ đợi dù biết đã vô vọng lắm rồi.
Một mùa xuân mà thấy mặt nhau Có một lần ôi mùa xuân sao mà khắc nghiệt. Anh biết Ánh vào Đà Nẵng rồi đi luôn vào Sài Gòn mà sao vẫn những buổi trưa nằm không ngủ nghe hoài một bàn tay không bao giờ đến gõ cửa ở nhà trước. Bây giờ thì anh phải tin chắc là Ánh đã đi Sài Gòn rồi. Một vài người bạn hỏi anh Ánh đã đi chưa anh làm sao biết trả lời.
Mấy buổi trưa rồi nằm nhắm mắt mà không ngủ được, đế chỉ thấy một con đường đi vào nho nhỏ đưa vào một căn phòng Có nhiều ghế đợi, ở đó đã bao nhiêu ngày ngồi chờ Ảnh và những con đường mang Ảnh đến trường ra phố thật xa xôi và buồn thảm đầy những tiếng ồn và bụi bặm.
Nhớ Ảnh thật muốn vào ngay.
Anh còn phải ở đây nhiều ngày tháng nữa để nghỉ ngơi và bắt đầu làm việc lại. Mấy hôm nay định viết thư cho Ánh bao nhiêu lần rồi nhưng bàn tay mặt của anh không cầm bút được. Bàn tay sưng vù và nhức nhối vì những vết thương thật
sâu và những vết xây xát thật dài. Đầu năm đã bị tai nạn xe đêm anh Ngạc chở anh đi mua pate chaud 13) về đãi Vũ Thành An và mấy anh bạn ở đây. Chiếc xe lao vào một hàng kẽm gai chặn đường, anh bị rơi vào đó đến ngất phải đưa đi nhà thương. Mấy hôm nay chưa gặp An lại chẳng hiểu đã vào lại hay đi đâu.
Những hoa hồng, oeillets 14 ở nhà vẫn chờ Ánh sáng mỗi ngày đến ủ rũ héo hon. Chai champagne chờ Ánh cũng chưa khui được.
Tất cả đều ở trong thế chờ mòn mỏi như anh. Và làm sao không trách móc được. Huế đã trở lại nắng ráo. Đêm và sáng sương mù. Chỉ cần ra nhìn giòng sông thì biết ngay ngày mai mưa hay nắng. Giòng sông như đã là một nhà thiên văn dành làm của riêng cho những người ở trên bờ sông đó.
Có nhiều câu chuyện chưa kể hết cho Ánh nghe. Thấy bực tức không nói được. Nhưng rồi vẫn quá trống vắng những ngày còn lại đây một mình nên cơn nhớ đã lấp đầy tất cả.
Ngô Kha cũng đã vào lại Sài Gòn để trở về Long Khánh. Không có ai bỏ dễ dàng thành phố này ra đi lạnh lùng như Ánh.
Anh sẽ cố làm việc thật nhiều trong thời gian chúng mình xa nhau. Và sẽ vào đó gặp Ánh lại để hỏi vì sao Ánh có thể lạnh lùng và man rợ đến như thế.
đi người yêu lạ lùng nhất mà anh chưa hiểu được.
Hãy biên thư về cho anh.
(113) Bánh patesố (114) Hoa cẩm chướng
Anh sẽ cố viết nhiều để mỗi ngày Ánh có thể tìm thấy ở dãy
ngăn ở tường một bức thư.
Anh sẽ còn trách móc Ánh ở nhiều lá thư tới. Bây giờ tay đã bắt đầu nhức nhối anh ngừng đã.
Những ngày nay trời còn đẹp lắm. Tiếc là không thể làm gì hơn để có Ánh ở đây. Này em yêu dấu, hãy nồng nàn với nhau thêm tí nữa cho ngày tháng bớt hoang vu như giòng sông mùa nước lũ.
Ơi Anh của anh của anh của anh.
Yêu dấu em vô cùng vô cùng đó em. Chúc Ánh mùa xuân đầy ngát hương hoa của chim chóc mang về trang hoàng cho tâm hồn.
Anh thăm Diễm.
Vô cùng nhớ Ánh,
Anh
Trịnh Công Sơn
***
Có nhiều buổi trưa thức dậy căn nhà vắng ngắt, nghĩ đến Ánh và anh bỗng cảm thấy Ánh đã bỏ đầu đi từ đã lâu lắm. Anh thường ngồi nhẩm tính lại thời gian chúng mình yêu thương nhau và thấy thật rõ ràng những giây phút nồng nàn đã quá ít. Nhưng cũng do đó anh thấy ít lo âu hơn cho những lần bắt buộc phải xa cách như thế này bởi vì Ảnh thuộc loại những mẫu người không biết phản bội. Anh đoán thể do
những hiểu biết về tâm tính chung của con người.
Tự nhiên anh đoán là mùa xuân này Ảnh có điều gì buồn lòng. Sự bỏ đi quá âm thầm làm anh khó hiểu. Đáng lý Ánh nên báo trướC cho anh biết như lẽ thường vẫn phải thế.
***
28/2
Buổi sáng thức dậy muộn. Ngày mở ra cùng giá rét. Anh chưa biết sẽ làm gì để nhắc lại một khởi điểm mà từ đó mình đã vào đời. Chắc anh sẽ khui champagne để nghe tiếng nổ cho đỡ buồn. Đốt thêm cây nến mà Ánh đã cho anh đầu năm. Và ngồi nghĩ xa hơn, nghĩ lại về thân thế mình. Thân thế nào cũng có vẻ buồn riêng nhưng có người vui chơi hồn nhiên quá nên quên mất.
Bây giờ ngoài hàng hiện gió về chất đầy. Anh ra nhìn lại dòng sông và bèo xanh ở đó đang trôi đi vùn vụt. Nước còn xanh lắm chắc chiều lại mưa.
Ánh trở lại đó có thấy buồn không. Đời sống xô bồ ở đó dễ làm chóng quên những phiền muộn nhỏ.
Anh Lê Văn Hảo (dạy ở Văn khoa) vừa đến thăm, đang ngồi nói chuyện với má anh ở phòng trong. Anh Hảo đòi tổ chức sinh nhật để mừng anh. Anh cũng chẳng hiểu để mừng cái gì.
Anh chẳng có gì đáng để ăn mừng ngoài tình yêu của Anh. Không có Ảnh ở đây để cùng ngồi thật gần anh mà uống chung với anh một tí rượu và hút với anh một điếu thuốc.
Đời sống bỗng nhạt nhẽo tình cờ.
Nếu có anh trong đó chắc là chiều nay chúng mình phải đi ăn với nhau suốt buổi.
Trời lạnh quá đến nhức nhối từng đầu ngón tay.
Buổi sáng này anh nghĩ về Ánh như đang nghĩ về một đám mây bồng bềnh trên đời sống anh. Đám mây của những ngày anh qua những đèo sâu cao nguyên và mơ ước. Đám mây che khuất những phiền muộn, lo âu. Đám mây ở mãi trong những thung lũng hoang vu nghìn đồi đó mà bao nhiêu lần đi qua, trở lại, anh vẫn còn nhìn thấy.
Ánh ơi,
Trời Sài Gòn bây giờ chắc nóng và nắng lắm.
Hãy ngồi yên một phút và nghĩ đến anh.
Anh chưa có ý định gì cho ngày vui hay buồn này của anh cả. Nếu vào một ngày trời nắng chắc anh sẽ rủ bạn bè về biển như một sinh nhật cũ lúc còn anh Tường chúng anh đã về đó để liêng một cái ly không ra bể.
Sao vào đến Sài Gòn rồi im lìm thế chẳng viết cho anh một chữ nào?
Còn nợ anh cái gì đó sao không đưa?
Yêu dấu vô cùng
Anh,
Trịnh Công Sơn
Huế, 8/3/1967
Ánh ơi,
1967
Sao im lìm như thế? Anh lo âu không hiểu vì sao lại có sự bắt tăm đó. Anh phải nghĩ là Ánh đang bệnh nặng chứ không thể có lý do nào khác hơn.
Mỗi ngày anh nằm ở nhà chờ tin Ảnh. Như thế cũng đã hơn nửa tháng rồi.
Trời đã trở lạnh và mưa từ gần một tuần nay. Buổi sáng thường nằm thật muộn trong chăn như hồi còn ở Đà Lạt. Mưa và lạnh quá rồi cũng nhác đi.
Ánh, dù bệnh hay có chuyện gì cũng phải cố gắng biên về anh ít hàng để anh khỏi lo.
Anh đã gửi vào Ánh hai cái thư và chờ tin mãi từ hôm đó. Chẳng lẽ Ánh ham vui quá đến độ không còn thì giờ viết cho anh. Chúng mình cũng chẳng có chuyện gì để hờn giận nhau.
Anh đang khởi sự thời kỳ dọn mình để bắt đầu viết những ca
khúc mới.
Bây giờ là lúc những tiếng động đã lắng xuống, những ồn ào bông đùa đã qua. Anh đang lắng nghe mỗi ngày, đang chờ đợi những tiếng nói lạ lùng hơn khởi hứng cho mình. Anh có đau ốm gì không. Hãy nói hãy kể cho anh nghe. Buổi trưa thật yên tĩnh. Hàng lá cây vẫn non xanh hồn nhiên.
Những ngày qua anh thấy rõ là đã quá thiếu Ảnh. Những bạn bè anh rủ nhau cùng với người yêu đi ciné đi ăn uống thật vui vẻ. Cường-Nhung Phong-Trang Ngạc-Siam Y-Quỳnh Nga v.v... Anh thấy mình không có lý do gì để góp mặt chung vào đó.
Cũng vì rỗi rảnh nên ngày tháng qua đi nhanh hơn. Chỉ thấy mình ăn, ngủ và hút thuốc. Như thế này rồi sẽ rơi vào Cơn buồn bã nặng nề hơn. Như bây giờ là buổi trưa, những đứa nhỏ đi học, Hà đi làm, Thúy ngủ, má sang phố, anh ngồi một | mình và lắng tai thật lâu cũng không nghe nổi một tiếng động mạnh nào ngoài tiếng của bàn tay anh xê dịch trên bàn.
Sài Gòn giờ này chắc bắt đầu cho cơn nắng chói chang và tiếng động CƠ ầm ĩ. Cho những giờ đón xe bực bội.
Hãy biên thư cho anh rõ về sự vắng bắt dài lâu đó. Ánh không hề thấy mình cũng có trách nhiệm với người yêu. Phải ngấm ngầm nhận ra cái hiệp ước của tình yêu mà mỗi người đều cố gắng giữ gìn một cách tha thiết.
Chắc Anh cũng sắp thi cử đến nơi. Dù thế nào cũng cho anh biết tin để anh khỏi lo về sự im lặng này.
Anh nhớ Ánh. Thăm Diễm và Vũ.
Yêu dấu,
Anh,
Trịnh Công Sơn
***
1967
1967
Ánh thân yêu,
Anh biết rằng Anh thương anh lắm nên mới giận anh như thế. Tuy nhiên phạt anh hai ngày cũng đã nhiều lắm rồi. Anh đã chờ suốt hai buổi chiều và sáng. Thôi đừng giận anh nữa. Mùa xuân sẽ qua và anh chỉ mong giữ lấy từng ngày thật quí báu.
Anh xin lỗi Ánh nghìn lần.
Ngày đã buồn bã lắm. Hãy biết độ lượng với nhau.
Anh chờ Ánh sáng mai nghe Anh.
Nghe em.
Hai ngày cũng đã quá nhiều cho anh
T'embrasse
Anh,
Trịnh Công Sơn
| Huế, 25/3/1967
Ánh yêu dấu,
Anh sang Trang vì nghe anh Cường bảo Ảnh Có gửi thư về đó. Nghe Trang kể lại những điều Ánh viết trong thư anh vừa thất vọng vừa buồn.
Bây giờ đã quá khuya. Chương trình chủ đề về tình yêu còn để lại một vị đắng rất mỏng. Mọi người cũng đã ngủ từ lâu và anh cũng phải quyết định một lần cho cả Ánh lẫn anh, một quyết định thật khó khăn mà chẳng ai trong cuộc dám dứt khoát với chính mình. Quyết định nào cũng có sự khổ sở của nó. Anh cam đành làm kẻ bội bạc để mở ra cho Ánh sự ngạt thở bấy lâu trong đó người này hay kẻ kia đã có đóng cho trọn vai của mình. Cho đến phút này anh vẫn cảm thấy chỉ riêng anh đã sống thật hồn nhiên trong tình yêu đã qua.
“Chúng mình chấm dứt tình yêu đó ở đây”. Hãy xem mọi lầm lỗi đều ở anh cả. Và bên sau quyết định này là một lối ngõ thênh thang trên đó Ảnh hãy đi vào những phiêu lưu mới đừng ăn năn, đừng băn khoăn gì cả.
Tất cả đã rõ như một khoảng trắng.
Cũng đành vậy thôi.
Anh đang nhìn tình yêu ở một độ cao nhất của thủy triều. Quyết định như không thuộc về anh.
Anh xin cảm ơn bốn năm ròng rã nâng niu tình yêu đó. Cũng xin cám ơn những buổi đợi chờ thật dịu dàng không bao giờ Còn có được.
Để vĩnh biệt nhau trong tình yêu đó anh chỉ muốn khuyên Anh trong tương lai hãy tự tin hơn và bớt suy tính.
Anh đã bất lực không cứu vãn được gì nữa cho tình yêu của mình. Thêm một lần đánh mất và thất lạc những vàng son.
Đã viết quá dài ngoài ý muốn nhưng nói một lần mà cho tất cả về sau.
Cầu mong thật nhiều bình an cho Anh và đời đời hạnh phúc trong những dự tính mới ở tương lai.
Thân yêu,
Anh,
Trịnh Công Sơn
Huế, 3/4/1969
Dao Ánh,
Trưa hôm qua bác gái thăm nhà anh. Cùng đi có cả Cô chị bà Con của Anh. Anh đã gửi vào Ảnh hai cái thư, nghe nói địa chỉ khó đến, hay có thể đến mà vì một lý do nào đó Ánh không viết cho anh.
Nghe Ánh sắp thi ra mãn khóa hàng không. Anh cũng mừng vì Ánh đã có một công việc để làm tương đối lý thú.
Cũng trong dịp này anh được biết bây giờ nhà Ánh đã vui nhộn hơn vì có đến hai ông rể ở lại trong nhà. Nghe tin này anh bàng hoàng và thấy khó tin. Nhưng rồi phải tin vì nhân ghi địa chỉ của anh trong cuốn carnet anh đọc thấy tên V.K.
Khỏi phải ghi lại dông dài nơi đây những gì anh đã nghĩ suốt đêm qua. Anh chỉ muốn nói với Ánh một lần cuối điều thầm kín anh đã giữ lại trong anh bấy lâu. Đó là mơ ước anh đượC CÓ Ảnh bên cạnh để cùng đi với nhau dài lâu trên đời sống này. Bây giờ mọi điều đã lỡ. Ước mơ chỉ còn lại trong anh như một ngọn đèn không được đốt lên.
Sao Anh không báo tin đó cho anh,
Anh cũng không còn lý do gì để trách Ánh. Và thời của những giận hờn cũng đã qua rồi. Anh chỉ thấy buồn vì sao điều hệ trọng đó mình không có quyền đề nghị. Có thể Ảnh không bao giờ nghĩ rằng những nỗ lực bấy lâu của anh một phần cũng vì Ánh.
Mọi việc đến quá nhanh. Việc chuẩn bị cho tương lai của anh
thì quá chậm. Đêm hôm qua anh đứng hằng giờ nhìn tu viện trước mặt. Sau tu viện âm u đó là hình ảnh khắc khổ của nhà tu. Anh bỗng có chút yên tâm nghĩ rằng mọi sự đã được an bài. Con người chưa đánh đổi được số phần mình. Trước đây anh tưởng mình sẽ làm được tất cả nhưng bây giờ thì VÔ vọng. Những gì anh đã dự đoán, đã lo ngại bây giờ bày biện ra đó cả và anh chỉ biết đứng im nhìn.
Người ta chỉ có một lần để thử thách về một điều gì đó. Qua rồi thì mất luôn. Đã sáu năm hay hơn sáu năm cũng đủ làm một kỷ niệm quý báu và dài lâu nhất cho một đời người. Một người có thể có nhiều kỷ niệm nhưng những kỷ niệm đó không thể đánh đổi đượC với nhau.
Bây giờ, nghĩa là từ buổi chiều nay hay là sớm mai này anh phải tập cho anh vào một lề lối mới. Tập cho anh biết rằng từ đây anh không bao giờ còn có Ánh được nữa. Tâm hồn anh lâu nay vẫn ỷ lại về lòng tin luôn luôn có sẵn một cái gì êm thắm để trở về. Bây giờ thì thôi.
Anh rất mừng vì đủ bình tâm để viết thật rõ ràng bức thư này cho Ánh. Anh còn muốn nói nhiều nói dài nữa như anh đã viết những ngày xưa nhưng thôi anh xin để dành một ít cho mình, cho anh, để nuôi lòng tự phụ.
Chúc Ánh cũng hạnh phúc như Diễm.
Thân ái,
Trịnh Công Sơn
Anh chép gửi cho Ánh bài nhạc anh vừa viết xong. Mong CÓ dịp nào đó sẽ hát cho Ánh nghe.
Thành phố Hồ Chí Minh, 5/10/1980
Ánh thân mến,
Diễm đã mang lại cho anh bộ dây đàn và tin về một cartouche Pall Mall 11 bị tịch thu. Cám ơn Ánh nhiều lắm đã Còn nghĩ đến anh. Lần sau đừng gửi thuốc lá nữa vì đã có lệnh tịch thu từ nhiều tháng nay rồi.
Anh có đượC xem ảnh của Ánh chụp cùng gia đình. Dạo này Anh gầy quá và theo như anh biết, hình như Ảnh Có rất nhiều phiền muộn trong lòng.
Quá xa xôi anh không biết phải góp ý với Ánh như thế nào giữa một xứ sở xa lạ như vậy. Tuy nhiên, dù trong hoàn cảnh bức bách đến mấy, cũng gắng tìm được cho mình một chỗ riêng, một lối thoát cho niềm vui của mình. Điều này không dễ gì nhưng cũng khó có cách nào khác. Anh đã từng sống cái kinh nghiệm của kẻ thả chìm mình sâu trong tuyệt vọng nhưng đến lúc chợt tỉnh mới nhận ra mình đã hoang phí đời
mình một cách vô ích. Dù còn một ngọn cỏ xanh tươi bên đời cũng cứ vui cùng với màu xanh của nó. Không phải ai cũng được chiều chuộng, ưu đãi trong cuộc sống nhưng cũng không vì thế mà mọi người không thể sống vui được. Anh đang cố sống như thế và anh tin Ánh cũng có thể thực hiện được điều đó.
(115) Tút thuốc lá
Pall Mall
Từ Huế (hơn bốn năm) anh chuyển công tác vào đây hơn một năm rồi. Vẫn cố gắng làm việc để mong có thể nói đượC đôi điều với cuộc sống và về cuộc sống. Đến một lứa tuổi nào đó người ta dễ cảm thông và yêu thương con người hơn. Và càng yêu thương con người càng muốn ôm lấy cuộc đời này mãi mãi.
Anh có nhận được mấy dòng của Ánh từ 13/11/1975. Vẫn còn giữ lại mảnh giấy đó. Không hiểu Ánh còn nhớ nội dung của nó không?
Đã có quá nhiều thời gian đi qua đời sống chúng ta. Có thiên nhiên, âm thanh và kỷ niệm. Cái vốn liếng ấy không thể nào tái hiện nữa nhưng nghĩ cho cùng cũng không dễ gì quên.
Sài Gòn vẫn còn mưa. Những nơi chốn quen thuộc Ánh đã từng đi qua vẫn còn đó nhưng đang sống một đời sống khác.
Chúc Ánh vui hơn, khỏe mạnh hơn và gắng sống với chính mình để đi đến niềm vui của đời.
Trịnh Công Sơn 47CDuy Tân, Q.3, Thành phố Hồ Chí Minh Việt Nam
Địa chỉ Thúy để Ảnh thư từ cho có bạn Trịnh Vĩnh Thúy 2865 Place Darlington #11 Montreal H3S1L4 Canada
T.B. Anh đã chép cho Ảnh những bài nhạc mới và gửi sau.
Ánh thân yêu,
4 giờ sáng anh ngồi dậy đốt nến để nói với Ánh một vài chuyện nhảm nhí.
Nhắc lại một ý đã cũ: yêu nhau là đã có một compromis 2 nào đó với nhau rồi. Phải không? Anh cũng nhắc lại một câu đã nói với Ánh đêm Giáng sinh: Yêu nhau là đã có một hẹn ước dài hạn với nhau. Vì thế phải có bổn phận để hiểu là không thể có một hẹn ước (rendez-vous) nào đáng giá hơn.
Lâu nay anh vẫn đã cố gắng tôn trọng mọi tự do giao tế của Ánh. Đôi lúc còn khuyến khích Ảnh tham dự vào những cuộc họp mặt đông đúc để Ảnh vui. Để Anh quên bớt những khoảng trống, những phút ưu tư vô ích, hãy nhớ nhà v.v... Nhưng rồi bỗng Cơn lo âu chợt đến. Anh cảm thấy e ngại khi nghĩ rằng dấn thân vào quá nhiều cuộc vui thì mình bỗng biến thành một thứ snobe, vulgaire, mondain"? vv... và mình không còn thì giờ để nghĩ đến mình nữa, không còn thì giờ để quay về với cái vẻ ấm cúng, nồng nàn của thế giới
mình đã trót hẹn. Vọng ngoại quá nhiều chỉ làm hư hao, thiệt thòi mình thêm mà thôi. Ở trên lý do đó anh đã luôn luôn cố gắng tách rời đám đông, Ca mình về với mình - với Ánh. Ánh đã phải phải nhận ra điều đó từ lâu rồi phải không.
Trên phương diện tình cảm anh là một kẻ thủ cựu, ích kỷ không ai bằng. Điều này có thể làm phiền Ánh nhưng anh cũng không thể không lo lắng, bảo bọc cho tình yêu của anh.
(111) Ước hẹn (112) Kẻ thích ăn chơi, đua đòi, kẻ tầm thường.
Sau những lần hát hỏng, khi anh nói chuyện với một người Con gái là anh nói với một - người - Con - gái - ở - đám - đông -
của - đám - đông. Nhưng khi Ảnh nói chuyện với một người Con trai nào, ngoài anh, là Ảnh chỉ nói với riêng một mình người đó.
Anh không thích điều đó ở Ánh. Đừng bao giờ tự ái trên những cấm đoán này. Anh chỉ làm công việc của người bảo vệ những gì mình đang nâng niu trong tay.
Hãy dứt khoát với những gì ở ngoài mình. Anh chỉ khuyên như thế thôi.
Và để bắt đầu Ánh sẽ không dư vào buổi lễ gì.
Anh đã có đó để chọn những nơi mà Ánh sẽ đến cùng anh hay nếu không cũng đã có bạn bè của anh lo lắng cho Ánh. Cả Diễm cũng thế, Diễm cũng chẳng có quyền gì để buộc Ánh phải góp mặt vào những nơi mà Ảnh có quyền thoái thác.
Bao giờ Ảnh hết yêu anh hẵng hay. Trong tình yêu bao giờ người ta cũng có quyền chăm sóc cho nhau dù trông ra có vẻ lẩm cà lẩm cẩm. Tình yêu cũng cần được săn sóc, chăm bón như một loại hoa quí. Nếu một hôm nào đó nó không còn đưỢC vẻ tươi mát bình thường thì cũng chỉ vì một bất hạnh quá lớn ngoài dự ước mà thôi.
Ánh đã 19 tuổi rồi đó. Tuổi mở ngõ vào cho những tình cảm chín muồi và những dự tính hoàn tất hơn cũ. Hãy nghĩ đến anh như anh đã nghĩ quá nhiều đến Ánh.
T'embrasse,
Trịnh Công Sơn
Anh nghĩ đến chúng mình, đến tình yêu bình thản như hai thân cây đứng kề nhau một ngày không gió. Tình yêu không thể là vẻ trầm tĩnh đó đưỢC. Không thể là giòng Sông già nua chưa có lần làm quen với bão Sóng.
Phải thổi thêm sinh khí vào cho tình yêu. Phải cho hai thân cây lao xao trong một ngày bão dậy. Như bể Ồ ạt
Sóng lẫn vào nhau.
Ánh ơi,
1967
Buổi trưa mở mắt ra trong vẻ chói chang của mặt trời, 3 giờ anh nhìn ra ở bìa một nóc nhà bên cạnh để chỉ kịp vẽ thật nhanh như thế này trước khi chúng bay lên cao.
Anh nghĩ đến chúng mình, đến tình yêu bình thản như hai thân cây đứng kề nhau một ngày không gió. Tình yêu không thể là vẻ trầm tĩnh đó được. Không thể là giòng sông già nua chưa có lần làm quen với bão sóng.
Phải thổi thêm sinh khí vào cho tình yêu. Phải cho hai thân cây lao xao trong một ngày bão dậy. Như bể ồ ạt sóng lẫn vào nhau.
Yêu nhau là hòa lẫn vào nhau là nhìn thấy người trong mình.
Nhiều khi anh cảm thấy chúng mình còn ở quá xa ngoài tình yêu.
Hãy nồng nàn hơn, hãy ngọt ngào hơn để tình yêu hiện nguyên hình của nó, để bản chất của tình yêu lớn dậy.
Đừng tự biến mình biến người thành tĩnh vật của tình yêu. Hãy rời bỏ sự lì lợm của vẻ bất động lạnh nhạt trên từng thế đã chọn. Hãy gần gũi nhau hơn để bao giờ cũng cảm thấy sự ấm nồng của nhau.
14/1/1967
Huế, 24/2/1967
Gửi người yêu bạc bẽo nhất cuộc đời của anh,
Đã bao nhiêu buổi trưa buổi chiều thức dậy không có báo hiệu gì của một ngày rạng rỡ vì sẽ thấy nhau từ xa bên kia cây cầu mà giòng sông thay màu chóng vánh như sự phù du của Cơn bệnh trên cơ thể một người già nua.
Anh đã chờ đợi dù biết đã vô vọng lắm rồi.
Một mùa xuân mà thấy mặt nhau Có một lần ôi mùa xuân sao mà khắc nghiệt. Anh biết Ánh vào Đà Nẵng rồi đi luôn vào Sài Gòn mà sao vẫn những buổi trưa nằm không ngủ nghe hoài một bàn tay không bao giờ đến gõ cửa ở nhà trước. Bây giờ thì anh phải tin chắc là Ánh đã đi Sài Gòn rồi. Một vài người bạn hỏi anh Ánh đã đi chưa anh làm sao biết trả lời.
Mấy buổi trưa rồi nằm nhắm mắt mà không ngủ được, đế chỉ thấy một con đường đi vào nho nhỏ đưa vào một căn phòng Có nhiều ghế đợi, ở đó đã bao nhiêu ngày ngồi chờ Ảnh và những con đường mang Ảnh đến trường ra phố thật xa xôi và buồn thảm đầy những tiếng ồn và bụi bặm.
Nhớ Ảnh thật muốn vào ngay.
Anh còn phải ở đây nhiều ngày tháng nữa để nghỉ ngơi và bắt đầu làm việc lại. Mấy hôm nay định viết thư cho Ánh bao nhiêu lần rồi nhưng bàn tay mặt của anh không cầm bút được. Bàn tay sưng vù và nhức nhối vì những vết thương thật
sâu và những vết xây xát thật dài. Đầu năm đã bị tai nạn xe đêm anh Ngạc chở anh đi mua pate chaud 13) về đãi Vũ Thành An và mấy anh bạn ở đây. Chiếc xe lao vào một hàng kẽm gai chặn đường, anh bị rơi vào đó đến ngất phải đưa đi nhà thương. Mấy hôm nay chưa gặp An lại chẳng hiểu đã vào lại hay đi đâu.
Những hoa hồng, oeillets 14 ở nhà vẫn chờ Ánh sáng mỗi ngày đến ủ rũ héo hon. Chai champagne chờ Ánh cũng chưa khui được.
Tất cả đều ở trong thế chờ mòn mỏi như anh. Và làm sao không trách móc được. Huế đã trở lại nắng ráo. Đêm và sáng sương mù. Chỉ cần ra nhìn giòng sông thì biết ngay ngày mai mưa hay nắng. Giòng sông như đã là một nhà thiên văn dành làm của riêng cho những người ở trên bờ sông đó.
Có nhiều câu chuyện chưa kể hết cho Ánh nghe. Thấy bực tức không nói được. Nhưng rồi vẫn quá trống vắng những ngày còn lại đây một mình nên cơn nhớ đã lấp đầy tất cả.
Ngô Kha cũng đã vào lại Sài Gòn để trở về Long Khánh. Không có ai bỏ dễ dàng thành phố này ra đi lạnh lùng như Ánh.
Anh sẽ cố làm việc thật nhiều trong thời gian chúng mình xa nhau. Và sẽ vào đó gặp Ánh lại để hỏi vì sao Ánh có thể lạnh lùng và man rợ đến như thế.
đi người yêu lạ lùng nhất mà anh chưa hiểu được.
Hãy biên thư về cho anh.
(113) Bánh patesố (114) Hoa cẩm chướng
Anh sẽ cố viết nhiều để mỗi ngày Ánh có thể tìm thấy ở dãy
ngăn ở tường một bức thư.
Anh sẽ còn trách móc Ánh ở nhiều lá thư tới. Bây giờ tay đã bắt đầu nhức nhối anh ngừng đã.
Những ngày nay trời còn đẹp lắm. Tiếc là không thể làm gì hơn để có Ánh ở đây. Này em yêu dấu, hãy nồng nàn với nhau thêm tí nữa cho ngày tháng bớt hoang vu như giòng sông mùa nước lũ.
Ơi Anh của anh của anh của anh.
Yêu dấu em vô cùng vô cùng đó em. Chúc Ánh mùa xuân đầy ngát hương hoa của chim chóc mang về trang hoàng cho tâm hồn.
Anh thăm Diễm.
Vô cùng nhớ Ánh,
Anh
Trịnh Công Sơn
***
Có nhiều buổi trưa thức dậy căn nhà vắng ngắt, nghĩ đến Ánh và anh bỗng cảm thấy Ánh đã bỏ đầu đi từ đã lâu lắm. Anh thường ngồi nhẩm tính lại thời gian chúng mình yêu thương nhau và thấy thật rõ ràng những giây phút nồng nàn đã quá ít. Nhưng cũng do đó anh thấy ít lo âu hơn cho những lần bắt buộc phải xa cách như thế này bởi vì Ảnh thuộc loại những mẫu người không biết phản bội. Anh đoán thể do
những hiểu biết về tâm tính chung của con người.
Tự nhiên anh đoán là mùa xuân này Ảnh có điều gì buồn lòng. Sự bỏ đi quá âm thầm làm anh khó hiểu. Đáng lý Ánh nên báo trướC cho anh biết như lẽ thường vẫn phải thế.
***
28/2
Buổi sáng thức dậy muộn. Ngày mở ra cùng giá rét. Anh chưa biết sẽ làm gì để nhắc lại một khởi điểm mà từ đó mình đã vào đời. Chắc anh sẽ khui champagne để nghe tiếng nổ cho đỡ buồn. Đốt thêm cây nến mà Ánh đã cho anh đầu năm. Và ngồi nghĩ xa hơn, nghĩ lại về thân thế mình. Thân thế nào cũng có vẻ buồn riêng nhưng có người vui chơi hồn nhiên quá nên quên mất.
Bây giờ ngoài hàng hiện gió về chất đầy. Anh ra nhìn lại dòng sông và bèo xanh ở đó đang trôi đi vùn vụt. Nước còn xanh lắm chắc chiều lại mưa.
Ánh trở lại đó có thấy buồn không. Đời sống xô bồ ở đó dễ làm chóng quên những phiền muộn nhỏ.
Anh Lê Văn Hảo (dạy ở Văn khoa) vừa đến thăm, đang ngồi nói chuyện với má anh ở phòng trong. Anh Hảo đòi tổ chức sinh nhật để mừng anh. Anh cũng chẳng hiểu để mừng cái gì.
Anh chẳng có gì đáng để ăn mừng ngoài tình yêu của Anh. Không có Ảnh ở đây để cùng ngồi thật gần anh mà uống chung với anh một tí rượu và hút với anh một điếu thuốc.
Đời sống bỗng nhạt nhẽo tình cờ.
Nếu có anh trong đó chắc là chiều nay chúng mình phải đi ăn với nhau suốt buổi.
Trời lạnh quá đến nhức nhối từng đầu ngón tay.
Buổi sáng này anh nghĩ về Ánh như đang nghĩ về một đám mây bồng bềnh trên đời sống anh. Đám mây của những ngày anh qua những đèo sâu cao nguyên và mơ ước. Đám mây che khuất những phiền muộn, lo âu. Đám mây ở mãi trong những thung lũng hoang vu nghìn đồi đó mà bao nhiêu lần đi qua, trở lại, anh vẫn còn nhìn thấy.
Ánh ơi,
Trời Sài Gòn bây giờ chắc nóng và nắng lắm.
Hãy ngồi yên một phút và nghĩ đến anh.
Anh chưa có ý định gì cho ngày vui hay buồn này của anh cả. Nếu vào một ngày trời nắng chắc anh sẽ rủ bạn bè về biển như một sinh nhật cũ lúc còn anh Tường chúng anh đã về đó để liêng một cái ly không ra bể.
Sao vào đến Sài Gòn rồi im lìm thế chẳng viết cho anh một chữ nào?
Còn nợ anh cái gì đó sao không đưa?
Yêu dấu vô cùng
Anh,
Trịnh Công Sơn
Huế, 8/3/1967
Ánh ơi,
1967
Sao im lìm như thế? Anh lo âu không hiểu vì sao lại có sự bắt tăm đó. Anh phải nghĩ là Ánh đang bệnh nặng chứ không thể có lý do nào khác hơn.
Mỗi ngày anh nằm ở nhà chờ tin Ảnh. Như thế cũng đã hơn nửa tháng rồi.
Trời đã trở lạnh và mưa từ gần một tuần nay. Buổi sáng thường nằm thật muộn trong chăn như hồi còn ở Đà Lạt. Mưa và lạnh quá rồi cũng nhác đi.
Ánh, dù bệnh hay có chuyện gì cũng phải cố gắng biên về anh ít hàng để anh khỏi lo.
Anh đã gửi vào Ánh hai cái thư và chờ tin mãi từ hôm đó. Chẳng lẽ Ánh ham vui quá đến độ không còn thì giờ viết cho anh. Chúng mình cũng chẳng có chuyện gì để hờn giận nhau.
Anh đang khởi sự thời kỳ dọn mình để bắt đầu viết những ca
khúc mới.
Bây giờ là lúc những tiếng động đã lắng xuống, những ồn ào bông đùa đã qua. Anh đang lắng nghe mỗi ngày, đang chờ đợi những tiếng nói lạ lùng hơn khởi hứng cho mình. Anh có đau ốm gì không. Hãy nói hãy kể cho anh nghe. Buổi trưa thật yên tĩnh. Hàng lá cây vẫn non xanh hồn nhiên.
Những ngày qua anh thấy rõ là đã quá thiếu Ảnh. Những bạn bè anh rủ nhau cùng với người yêu đi ciné đi ăn uống thật vui vẻ. Cường-Nhung Phong-Trang Ngạc-Siam Y-Quỳnh Nga v.v... Anh thấy mình không có lý do gì để góp mặt chung vào đó.
Cũng vì rỗi rảnh nên ngày tháng qua đi nhanh hơn. Chỉ thấy mình ăn, ngủ và hút thuốc. Như thế này rồi sẽ rơi vào Cơn buồn bã nặng nề hơn. Như bây giờ là buổi trưa, những đứa nhỏ đi học, Hà đi làm, Thúy ngủ, má sang phố, anh ngồi một | mình và lắng tai thật lâu cũng không nghe nổi một tiếng động mạnh nào ngoài tiếng của bàn tay anh xê dịch trên bàn.
Sài Gòn giờ này chắc bắt đầu cho cơn nắng chói chang và tiếng động CƠ ầm ĩ. Cho những giờ đón xe bực bội.
Hãy biên thư cho anh rõ về sự vắng bắt dài lâu đó. Ánh không hề thấy mình cũng có trách nhiệm với người yêu. Phải ngấm ngầm nhận ra cái hiệp ước của tình yêu mà mỗi người đều cố gắng giữ gìn một cách tha thiết.
Chắc Anh cũng sắp thi cử đến nơi. Dù thế nào cũng cho anh biết tin để anh khỏi lo về sự im lặng này.
Anh nhớ Ánh. Thăm Diễm và Vũ.
Yêu dấu,
Anh,
Trịnh Công Sơn
***
1967
1967
Ánh thân yêu,
Anh biết rằng Anh thương anh lắm nên mới giận anh như thế. Tuy nhiên phạt anh hai ngày cũng đã nhiều lắm rồi. Anh đã chờ suốt hai buổi chiều và sáng. Thôi đừng giận anh nữa. Mùa xuân sẽ qua và anh chỉ mong giữ lấy từng ngày thật quí báu.
Anh xin lỗi Ánh nghìn lần.
Ngày đã buồn bã lắm. Hãy biết độ lượng với nhau.
Anh chờ Ánh sáng mai nghe Anh.
Nghe em.
Hai ngày cũng đã quá nhiều cho anh
T'embrasse
Anh,
Trịnh Công Sơn
| Huế, 25/3/1967
Ánh yêu dấu,
Anh sang Trang vì nghe anh Cường bảo Ảnh Có gửi thư về đó. Nghe Trang kể lại những điều Ánh viết trong thư anh vừa thất vọng vừa buồn.
Bây giờ đã quá khuya. Chương trình chủ đề về tình yêu còn để lại một vị đắng rất mỏng. Mọi người cũng đã ngủ từ lâu và anh cũng phải quyết định một lần cho cả Ánh lẫn anh, một quyết định thật khó khăn mà chẳng ai trong cuộc dám dứt khoát với chính mình. Quyết định nào cũng có sự khổ sở của nó. Anh cam đành làm kẻ bội bạc để mở ra cho Ánh sự ngạt thở bấy lâu trong đó người này hay kẻ kia đã có đóng cho trọn vai của mình. Cho đến phút này anh vẫn cảm thấy chỉ riêng anh đã sống thật hồn nhiên trong tình yêu đã qua.
“Chúng mình chấm dứt tình yêu đó ở đây”. Hãy xem mọi lầm lỗi đều ở anh cả. Và bên sau quyết định này là một lối ngõ thênh thang trên đó Ảnh hãy đi vào những phiêu lưu mới đừng ăn năn, đừng băn khoăn gì cả.
Tất cả đã rõ như một khoảng trắng.
Cũng đành vậy thôi.
Anh đang nhìn tình yêu ở một độ cao nhất của thủy triều. Quyết định như không thuộc về anh.
Anh xin cảm ơn bốn năm ròng rã nâng niu tình yêu đó. Cũng xin cám ơn những buổi đợi chờ thật dịu dàng không bao giờ Còn có được.
Để vĩnh biệt nhau trong tình yêu đó anh chỉ muốn khuyên Anh trong tương lai hãy tự tin hơn và bớt suy tính.
Anh đã bất lực không cứu vãn được gì nữa cho tình yêu của mình. Thêm một lần đánh mất và thất lạc những vàng son.
Đã viết quá dài ngoài ý muốn nhưng nói một lần mà cho tất cả về sau.
Cầu mong thật nhiều bình an cho Anh và đời đời hạnh phúc trong những dự tính mới ở tương lai.
Thân yêu,
Anh,
Trịnh Công Sơn
Huế, 3/4/1969
Dao Ánh,
Trưa hôm qua bác gái thăm nhà anh. Cùng đi có cả Cô chị bà Con của Anh. Anh đã gửi vào Ảnh hai cái thư, nghe nói địa chỉ khó đến, hay có thể đến mà vì một lý do nào đó Ánh không viết cho anh.
Nghe Ánh sắp thi ra mãn khóa hàng không. Anh cũng mừng vì Ánh đã có một công việc để làm tương đối lý thú.
Cũng trong dịp này anh được biết bây giờ nhà Ánh đã vui nhộn hơn vì có đến hai ông rể ở lại trong nhà. Nghe tin này anh bàng hoàng và thấy khó tin. Nhưng rồi phải tin vì nhân ghi địa chỉ của anh trong cuốn carnet anh đọc thấy tên V.K.
Khỏi phải ghi lại dông dài nơi đây những gì anh đã nghĩ suốt đêm qua. Anh chỉ muốn nói với Ánh một lần cuối điều thầm kín anh đã giữ lại trong anh bấy lâu. Đó là mơ ước anh đượC CÓ Ảnh bên cạnh để cùng đi với nhau dài lâu trên đời sống này. Bây giờ mọi điều đã lỡ. Ước mơ chỉ còn lại trong anh như một ngọn đèn không được đốt lên.
Sao Anh không báo tin đó cho anh,
Anh cũng không còn lý do gì để trách Ánh. Và thời của những giận hờn cũng đã qua rồi. Anh chỉ thấy buồn vì sao điều hệ trọng đó mình không có quyền đề nghị. Có thể Ảnh không bao giờ nghĩ rằng những nỗ lực bấy lâu của anh một phần cũng vì Ánh.
Mọi việc đến quá nhanh. Việc chuẩn bị cho tương lai của anh
thì quá chậm. Đêm hôm qua anh đứng hằng giờ nhìn tu viện trước mặt. Sau tu viện âm u đó là hình ảnh khắc khổ của nhà tu. Anh bỗng có chút yên tâm nghĩ rằng mọi sự đã được an bài. Con người chưa đánh đổi được số phần mình. Trước đây anh tưởng mình sẽ làm được tất cả nhưng bây giờ thì VÔ vọng. Những gì anh đã dự đoán, đã lo ngại bây giờ bày biện ra đó cả và anh chỉ biết đứng im nhìn.
Người ta chỉ có một lần để thử thách về một điều gì đó. Qua rồi thì mất luôn. Đã sáu năm hay hơn sáu năm cũng đủ làm một kỷ niệm quý báu và dài lâu nhất cho một đời người. Một người có thể có nhiều kỷ niệm nhưng những kỷ niệm đó không thể đánh đổi đượC với nhau.
Bây giờ, nghĩa là từ buổi chiều nay hay là sớm mai này anh phải tập cho anh vào một lề lối mới. Tập cho anh biết rằng từ đây anh không bao giờ còn có Ánh được nữa. Tâm hồn anh lâu nay vẫn ỷ lại về lòng tin luôn luôn có sẵn một cái gì êm thắm để trở về. Bây giờ thì thôi.
Anh rất mừng vì đủ bình tâm để viết thật rõ ràng bức thư này cho Ánh. Anh còn muốn nói nhiều nói dài nữa như anh đã viết những ngày xưa nhưng thôi anh xin để dành một ít cho mình, cho anh, để nuôi lòng tự phụ.
Chúc Ánh cũng hạnh phúc như Diễm.
Thân ái,
Trịnh Công Sơn
Anh chép gửi cho Ánh bài nhạc anh vừa viết xong. Mong CÓ dịp nào đó sẽ hát cho Ánh nghe.
Thành phố Hồ Chí Minh, 5/10/1980
Ánh thân mến,
Diễm đã mang lại cho anh bộ dây đàn và tin về một cartouche Pall Mall 11 bị tịch thu. Cám ơn Ánh nhiều lắm đã Còn nghĩ đến anh. Lần sau đừng gửi thuốc lá nữa vì đã có lệnh tịch thu từ nhiều tháng nay rồi.
Anh có đượC xem ảnh của Ánh chụp cùng gia đình. Dạo này Anh gầy quá và theo như anh biết, hình như Ảnh Có rất nhiều phiền muộn trong lòng.
Quá xa xôi anh không biết phải góp ý với Ánh như thế nào giữa một xứ sở xa lạ như vậy. Tuy nhiên, dù trong hoàn cảnh bức bách đến mấy, cũng gắng tìm được cho mình một chỗ riêng, một lối thoát cho niềm vui của mình. Điều này không dễ gì nhưng cũng khó có cách nào khác. Anh đã từng sống cái kinh nghiệm của kẻ thả chìm mình sâu trong tuyệt vọng nhưng đến lúc chợt tỉnh mới nhận ra mình đã hoang phí đời
mình một cách vô ích. Dù còn một ngọn cỏ xanh tươi bên đời cũng cứ vui cùng với màu xanh của nó. Không phải ai cũng được chiều chuộng, ưu đãi trong cuộc sống nhưng cũng không vì thế mà mọi người không thể sống vui được. Anh đang cố sống như thế và anh tin Ánh cũng có thể thực hiện được điều đó.
(115) Tút thuốc lá
Pall Mall
Từ Huế (hơn bốn năm) anh chuyển công tác vào đây hơn một năm rồi. Vẫn cố gắng làm việc để mong có thể nói đượC đôi điều với cuộc sống và về cuộc sống. Đến một lứa tuổi nào đó người ta dễ cảm thông và yêu thương con người hơn. Và càng yêu thương con người càng muốn ôm lấy cuộc đời này mãi mãi.
Anh có nhận được mấy dòng của Ánh từ 13/11/1975. Vẫn còn giữ lại mảnh giấy đó. Không hiểu Ánh còn nhớ nội dung của nó không?
Đã có quá nhiều thời gian đi qua đời sống chúng ta. Có thiên nhiên, âm thanh và kỷ niệm. Cái vốn liếng ấy không thể nào tái hiện nữa nhưng nghĩ cho cùng cũng không dễ gì quên.
Sài Gòn vẫn còn mưa. Những nơi chốn quen thuộc Ánh đã từng đi qua vẫn còn đó nhưng đang sống một đời sống khác.
Chúc Ánh vui hơn, khỏe mạnh hơn và gắng sống với chính mình để đi đến niềm vui của đời.
Trịnh Công Sơn 47CDuy Tân, Q.3, Thành phố Hồ Chí Minh Việt Nam
Địa chỉ Thúy để Ảnh thư từ cho có bạn Trịnh Vĩnh Thúy 2865 Place Darlington #11 Montreal H3S1L4 Canada
T.B. Anh đã chép cho Ảnh những bài nhạc mới và gửi sau.
